Καθηγητές Μαθήματος
Γενικό πλαίσιο
Η σειρά μαθημάτων με τον γενικό τίτλο «Δομική Τέχνη» αναπτύσσεται σε τέσσερα μέρη και εξετάζει την υλικότητα του χώρου ως μια ενιαία και αδιαίρετη συνθήκη μέσα από την οποία συλλαμβάνεται και υλοποιείται ο Σχεδιασμός του Χώρου. Ως εκ τούτου, στα μαθήματα αυτά εξετάζονται έννοιες όπως τα φυσικά ή τεχνητά υλικά, η προδιαγραφή επιφανειών, εξοπλισμού και δομικών συστημάτων, οι παραδοσιακές μέθοδοι δόμησης ιστορικά, και οι ψηφιακές εφαρμογές μοντελοποίησης και δόμησης του χώρου, ως συνάρτηση των επιθυμητών ιδιοτήτων του χώρου – δηλαδή ως ένα συνθετικό πρόβλημα – με επίκεντρο τον άνθρωπο.
Τα εξειδικευμένα αντικείμενα του εκάστοτε μαθήματος επιδιώκουν τον συσχετισμό των παραπάνω με παραμέτρους όπως η υγεία, η ασφάλεια, η φυσική και αντιληπτική εργονομία και άνεση, αλλά και οι αισθητικές επιλογές που γίνονται, όπως αυτές επηρεάζονται από τις αναγκαίες υποδομές, τις επιφάνειες και τον εξοπλισμό του χώρου.
Μέσα από την σειρά αυτών των μαθημάτων αυτών οι φοιτητές /τριες θα μπορέσουν να συλλάβουν την έννοια του Χώρου ως καθολική συνθήκη, με τον βέλτιστο δυνατό τρόπο, όντας εξοικειωμένοι με τις μεθόδους παραγωγής του από τις παραδοσιακές ιδιότυπες λαϊκές και ιστορικές τεχνικές μέχρι τις σύγχρονες κατασκευαστικές τεχνολογίες. Ειδικά στις μέρες μας, αυτός ο παράγοντας εμφανίζεταιως κρίσιμος για τη διδασκαλία του Σχεδιασμού σαν μια ενιαία διαδικασία μεταξύ της ύλης και της σύλληψης – για παράδειγμα η σύγχρονη παραγωγή του χώρου ως συνάρτηση της μαζικής βιομηχανικής παραγωγής τυποποιημένων συστημάτων ή οι λογικές ψηφιακής μορφοδοσίας (CAD, BIM, παραμετρικός σχεδιασμός και προσομοιώσεις βελτιστοποίησης) ως συνάρτηση των εξειδικευμένων εφαρμογών ψηφιακής κατασκευής (DigitalFabrication). Από την άλλη πλευρά, η εξοικείωση των φοιτητών /τριων με την υλικότητα του χώρου και των μεθόδων παραγωγής τουκατά την ευρύτερη έννοια θα τους επιτρέψει να αντιμετωπίσουν όλες τις κλίμακες εφαρμογής, από την συνάντηση δύο επιφανειών και την προδιαγραφή των δομικών συστημάτων, μέχρι την πρωτότυπη σύλληψη της συνολικής μορφής του χώρου, με την ειδική ευαισθησία που απαιτείται εξ’ ορισμού από το ζητούμενο του Ανθρωποκεντρικού Σχεδιασμού.
Εν κατακλείδι, σήμερα περισσότερο αναγκαία από ποτέ άλλοτε, η σειρά των μαθημάτων της «Δομικής Τέχνης» ζητά να θεμελιώσει το ζήτημα της υλικότητας του χώρου στην συνείδηση των φοιτητών ως έναν Σχεδιασμό Ιδιοτήτων που είναι θεμελιώδης και αδιαίρετη συνάρτηση του Σχεδιασμού του Χώρου.
Το παρόν αποτελεί το δεύτερο μάθημα της σειράς των μαθημάτων Δομικής Τέχνης και ζητά να εξοικειώσει τους φοιτητές /τριες με την έννοια της προδιαγραφής των υποδομών, επιφανειών, δομικών συστημάτων, και εξοπλισμού του χώρου ως μια εσωτερική διαδικασία του Σχεδιασμού που είναι συναρτημένη με την πραγμάτωση των προγραμματικών απαιτήσεων και των επιθυμητών ιδιοτήτων (συμπεριλαμβανομένων και των αισθητικών) με τις οποίες ο μελετητής οργανώνει την μελέτη του.
Ταυτόχρονα, επιδιώκει την ανάδειξη και την κατανόηση του σχεδιασμένου χώρου ως ένα δυναμικό σύστημα ποιοτήτων και ιδιοτήτων, κρίσιμου για την διαμόρφωση της σχέσης του ανθρώπου με το περιβάλλον του. Σε αυτό το πλαίσιο οι φοιτητές καλούνται να γνωρίσουν το αντικείμενο της μελέτης τους μέσα από τις παραμέτρους της υγείας, της ασφάλειας, της φυσικής και αντιληπτικής εργονομίας και της άνεσης, όπως αυτές επηρεάζονται από τις υποδομές, τις επιφάνειες, τον εξοπλισμό, και τα συστήματα δόμησης που χειρίζεται ο μελετητής ενόψει του τελικού, εφαρμοσμένου αποτελέσματος της μελέτης του.
Περιεχόμενο μαθήματος
Μέρος 1ο: το υπόβαθρο της μελέτης.
1. Η διαδικασία του Σχεδιασμού, βασικές έννοιες. Η διάσταση της προδιαγραφής υλικών, επιφανειών και συστημάτων ως συνθετικό πρόβλημα. Προγραμματικές ιδέες και συνθετικές ιδέες: συστημικές λογικές στην προσέγγιση της υλικότητας του χώρου.
2. Περιορισμοί. Ο ρόλος των κανονισμών στην επιλογή των υλικών, των επιφανειών, και των συστημάτων. Προδιαγραφές ασφάλειας και βιωσιμότητας των επιλογών (π.χ. κόστος, χρόνος, κλίμα, συμβάσεις της αγοράς και της παραγωγής).
3. Λειτουργικότητα. Ο ανθρώπινος παράγοντας ως φυσικό εργονομικό μέτρο—ο ανθρώπινος παράγοντας ως αντιληπτικό εργονομικό μέτρο. Υγεία και ασφάλεια ως παράμετροι
προδιαγραφής της μελέτης. Βιωσιμότητα και κύκλος ζωής των επιλογών μας. Μεταβλητότητα και αναπροσαρμογή. Η έννοια της άνεσης.
4. Κατασκευή. Το υφιστάμενο κέλυφος ως φυσικός περιορισμός και υπόβαθρο για το εν δυνάμει έργο. Δομικές προδιαγραφές, προγραμματισμός και διαδικασία της κατασκευής.
Μέρος 2ο:: τα στοιχεία της κατασκευής.
5. Διαχωρίζοντας και δημιουργώντας χώρο με μόνιμα όρια.
6. Διαχωρίζοντας και δημιουργώντας χώρο με μεταβλητά όρια.
7. Οριοθετώντας το ύψος: οροφές.
8. Το επίπεδο: δάπεδα, κλίμακες και ράμπες.
9. Μεταβάσεις: ανοίγματα, κουφώματα και υαλοπίνακες / υαλοστάσια.
Μέρος 3ο: μεταβάσεις μεταξύ των στοιχείων της κατασκευής.
10. Τοίχοι: μετάβαση από τοίχο σε δάπεδο, τοίχο σε οροφή, και τοίχο σε ανοίγματα ή άλλα στοιχεία.
11. Επιφάνειες: μετάβαση από διαχωριστικό σε διαχωριστικό, δάπεδο σε δάπεδο, και οροφή σε οροφή.
12. Φέροντα στοιχεία: μεταβάσεις από υποστυλώματα και δοκούς σε όμορες επιφάνειες. Αναρτημένα αντικείμενα.
Σκοποί και στόχοι
Ως γενικός στόχος όλων των μαθημάτων λογίζεται το να αναδειχθούν οι διάφορες κατασκευαστικές λογικές, τα διάφορα δομικά και διακοσμητικά υλικά, οι εκάστοτε μηχανικές συμπεριφορές τους σε συνθήκες περιβάλλοντος και ανάλογα με τις απαιτήσεις του έργου, και οι τρόποι συναρμογής τους σε εξειδικευμένες ή/και πρωτότυπες αρχιτεκτονικές και κατασκευαστικές λεπτομέρειες, ως ένα συνθετικό πρόβλημα, το οποίο βρίσκεται σε ευθεία και διαρκή διαλεκτική σχέση με την προγραμματική και την εννοιολογική συγκρότηση του Σχεδιασμού.
Στο πλαίσιο των παραπάνω, το μάθημα αποσκοπεί στο να εδραιώσει στους φοιτητές την αντίληψη ότι το υλικό αποτέλεσμα δεν υφίσταται ως μια τεχνική εφαρμογή αλλά ως μια συνθετική πράξη, κατά την οποία ο μελετητής
1. ελέγχει τις επιλογές του ως προς τις προδιαγραφές της χρήσης και τις επιθυμητές ιδιότητες του υπό μελέτη χώρου, όπως θεμελιώνονται πάνω στις έννοιες της ασφάλειας, της λειτουργικότητας, και της φυσικής και αντιληπτικής εργονομίας
2. εκμεταλλεύεται δημιουργικά τις ποιότητες των υλικών, των επιφανειών και των δομικών συστημάτων προκειμένου να δημιουργήσει περιβάλλοντα φυσικής και αντιληπτικής άνεσης για τον άνθρωπο και την διάδρασή του με το άμεσο και ευρύτερο περιβάλλον του
3. αντιλαμβάνεται τις ευρύτερες προεκτάσεις των επιλογών του μέσα από τις έννοιες της βιωσιμότητας, του κύκλου ζωής και της εμπεριεχόμενης ενέργειας της εφαρμογής, των τεχνικών, των υλικών και των συστημάτων που επιλέγει.
4. μεταθέτει το επίκεντρο του ενδιαφέροντός του από τον σχεδιασμό του υλικού χώρου ως αυτόνομο αντικείμενο, στον σχεδιασμό του φυσικού χώρου ως απόρροια μιας ανθρωποκεντρικής προσέγγισης.
Μαθησιακά αποτελέσματα
Το μάθημα οργανώνεται στην βάση σειράς διαλέξεων-εισηγήσεων από τον /την διδάσκοντα/ουσα και επισκέπτες καθηγητές σε συνδυασμό με ενδεχόμενη εκπαιδευτική επίσκεψη σε εταιρείες του χώρου που είναι ευρέως αναγνωρισμένες στο αντικείμενο του μαθήματος. Προκειμένου να τροφοδοτηθεί μία κριτική συζήτηση και η συνεργασία, οι φοιτητές/τριες αναλαμβάνουν προαιρετικά ομαδική εργασία με θέμα συναφές προς το αντικείμενο του μαθήματος, το οποίο καθορίζεται κατά την έναρξη του ακαδημαϊκού εξαμήνου από τον διδάσκοντα.
Με την επιτυχή ολοκλήρωση του μαθήματος ο φοιτητής /τρια θα είναι σε θέση να
– αντιληφθεί τον ρόλο του σαν μελετητής του χώρου μέσα από μια πολυδιάστατη προσέγγιση που ξεπερνά την απλή τεχνική ή αισθητική εφαρμογή.
– αντιληφθεί την έννοια της μελέτης μέσα από την ανθρώπινη διάσταση, όπως αυτή εκφράζεται από τις έννοιες της ασφάλειας, της λειτουργικότητας, της φυσικής και αντιληπτικής εργονομίας, αλλά των ερεθισμάτων όπως αυτά διαμεσολαβούνται από τον υλικό χώρο και προσλαμβάνονται από το ανθρώπινο σώμα.
– αντιληφθεί την υλική διάσταση της πρότασής του ως μια διαδικασία προδιαγραφής υλικών, επιφανειών, υποδομών και συστημάτων
– διακρίνει την έννοια της καταλληλότητας των επιλογών του ως εξαρτημένη από την μεθοδική και ολοκληρωμένη οικοδόμηση ενός αλληλεξαρτώμενου συστήματος ιδιοτήτων, ποιοτήτων και επιθυμιών, που ικανοποιεί τόσο τις θεμελιώδεις ανάγκες της ανθρώπινης κατάστασης όσο και τις βασικές απαιτήσεις της χρήσης του χώρου
Ως εκ τούτου, το μάθημα θεωρείται ως ένα βασικό εισαγωγικό μάθημα που θα επιτρέψει στους φοιτητές να αντιμετωπίσουν την πτυχή της μελέτης εφαρμογής στις εργαστηριακές τους ασκήσεις με μια ορθή φιλοσοφία και προσέγγιση.
Βασικός παιδαγωγικός στόχος του μαθήματος είναι η καλλιέργεια της ενεργής ατομικής συμμετοχής, αλλά και της ομαδικής συνεργασίας, καθώς και της αλληλεπίδρασης με τον/την διδάσκοντα/ουσα.
Γενικές Ικανότητες
Λαμβάνοντας υπόψη τις γενικές ικανότητες που πρέπει να έχει αποκτήσει ο πτυχιούχος (όπως αυτές αναγράφονται στο Παράρτημα Διπλώματος και παρατίϋενται ακολούθως) σε ποια /ποιες από αυτές αποσκοπεί το μάθημα;.
Αναζήτηση, ανάλυση και σύνθεση δεδομένων και πληροφοριών, με τη χρήση και των απαραίτητων τεχνολογιών
Προσαρμογή σε νέες καταστάσεις
Λήψη αποφάσεων
Αυτόνομη εργασία
Ομαδική εργασία
Εργασία σε διεθνές περιβάλλον
Εργασία σε διεπιστημονικό περιβάλλον
Παράγωγή νέων ερευνητικών ιδεών Σχεδιασμός και διαχείριση έργων
Σεβασμός στη διαφορετικότητα και στην πολυπολιτισμικότητα Σεβασμός στο φυσικό περιβάλλον
Επίδειξη κοινωνικής, επαγγελματικής και ηθικής υπευθυνότητας και ευαισθησίας σε θέματα φύλου Άσκηση κριτικής και αυτοκριτικής
Προαγωγή της ελεύθερης, δημιουργικής και επαγωγικής σκέψης Άλλες…
– Αναζήτηση, ανάλυση και σύνθεση δεδομένων και πληροφοριών, με τη χρήση και των
απαραίτητων τεχνολογιών
– Προαγωγή της ελεύθερης, δημιουργικής και επαγωγικής σκέψης
– Συνδυαστικές επιλογές.
– Αυτόνομη εργασία
– Ομαδική εργασία
– Άσκηση κριτικής και αυτοκριτικής.
Βιβλιογραφία ελληνική
Κύρια βιβλιογραφία:
– NeufertErnst, Οικοδομική, Αθήνα: Μ. Γκιούρδας, 2003.
– Συναφή επιστημονικά περιοδικά:
– DETAIL Magazine. DETAIL Publishers Gmbh; ISSN 1614-4600
Βιβλιογραφία ξενόγλωσση
– Ballast, DavidKent. Interior detailing: concept to construction. Hoboken, N.J: John Wiley & Sons, 2010.
– Hausladen, Gerhard., και KarstenTichelmann. Interiors Construction Manual: Integrated Planning, Finishings and Fitting-Out, Technical Services. Basel: Birkhauser GmbH, 2010.
– Schittich, Christian, επιμ. Building in existing fabric: refurbishment, extensions, new design. In detail. MQnchen : Basel ; Boston: Edition Detail ; Birkhauser, 2003.
Δευτερεύουσα βιβλιογραφία
– Meyer-BoheWalter, Διαμόρφωση Εσωτερικών Χώρων, διαχωριστικοί τοίχοι, ψευδοροφές, Αθήνα: Μ. Γκιούρδας, 1983.
– Ashcroft, R., Αρχιτεκτονική Εσωτερικού Χώρου, επιμ. Αρφαράς, Μ. Αθήνα: Εκδόσεις Ίων, 2004.
– Γεωργιάδου, Ζ., Δομικά & Διακοσμητικά Υλικά. Αθήνα: Εκδόσεις Νημερτής, 2017
– Hansjorg, F., Σχέδιο Κατασκευών. Τεχνικό – Αρχιτεκτονικό – Στατικό, επιμ. Γεωργιάννης, Β. Αθήνα: Ευρωπαϊκές Τεχνολογικές Εκδόσεις, 2009
– Nutsch, W., Κατασκευές Ξύλινων Κουφωμάτων. Αθήνα: Ευρωπαϊκές Τεχνολογικές Εκδόσεις, 2003
– Nutsch, W., Σχεδιασμός & Κατασκευή Ξύλινης Κλίμακας. Αθήνα: Ευρωπαϊκές Τεχνολογικές Εκδόσεις, 2007
– Μαλινδρέτος, Μ., Η τεχνολογική διάσταση του σχεδιασμού. Θεσσαλονίκη : UniversityStudioPress, 2005
– Meyer-Bohe, W., Διαμόρφωση Εσωτερικών Χώρων. Αθήνα: Γκιούρδας Μ., 1983.
– Meyer-Bohe, W., Οικοδομικές λεπτομέρειες, μετάφραση Δ. Μαλασπίνας. Αθήνα: Γκιούρδας Μ., 1987.
– Meyer-Bohe, W., Σκάλες. Αθήνα: Γκιούρδας Μ., 2000.
– Παπαϊωάννου, Κ., Η τεχνολογία της τοιχοποιίας. Θεσσαλονίκη : University Studio Press, 2005
– Συλλογικό, Θέματα Οικοδομικής. Αθήνα: Σ. Αθανασόπουλος &Σια Ο.Ε., 1999
– Schmitt H., Heene A., Κτιριακές Κατασκευές. Αθήνα: Γκιούρδας Μ., 1994.
– Τσινίκας, Ν., Αρχιτεκτονική τεχνολογία. Θεσσαλονίκη : University Studio Press, 1993
– Συναφή επιστημονικά περιοδικά:
– DETAIL Magazine. DETAIL Publishers Gmbh; ISSN 1614-4600