Καθηγητές Μαθήματος
Γενικό πλαίσιο
Το μάθημα αναφέρεται στην ερμηνεία των μορφών της Αρχιτεκτονικής και των υπολοίπων μορφών της Τέχνης σε σχέση με το κοινωνικοπολιτισμικό γίγνεσθαι της κάθε εποχής. Κύριο ζητούμενο είναι η συνειδητοποίηση από τους φοιτητές ότι η σχέση σκέψης-μορφής είναι μια σχέση αλληλεπίδρασης που όμως δεν υπόκειται σε λογικούς κανόνες και επομένως ελεύθερη με αυτή την έννοια, ενώ συγχρόνως η κάθε μορφή προκύπτει ως έκφραση του πολιτισμικού πλαισίου στο οποίο αυτή εκδηλώνεται. Η κατανόηση των μορφών ως αποτέλεσμα της σκέψης, όσο και η δημιουργία σκέψης ως αποτέλεσμα αυτής της κατανόησης συνιστούν μέρη μιας ερμηνευτικής ανοικτής διαδικασίας προσέγγισης της ιστορικής αλήθειας σε σχέση με την Τέχνη και την Αρχιτεκτονική.
Το μάθημα αποτελεί βασικό υπόβαθρο για όλα τα συνθετικά μαθήματα του Τμήματος.
Περιεχόμενο μαθήματος
1. Επιχειρείται κατ’ αρχάς διερεύνηση των βαθύτερων σχέσεων ανθρώπου-χώρου και μορφών, καθώς και του τρόπου με τον οποίον ο άνθρωπος αντιλαμβάνεται τις μορφές και τα νοήματα που αυτές φέρουν. Γίνεται εισαγωγή σε Αισθητικές αρχές που βοηθούν τους ερευνητές να κατανοήσουν τον τρόπο με τον οποίον οι μορφές επιδρούν στον τρόπο σκέψης του θεατή, αλλά και αποτελούν εργαλεία για τη δική τους δημιουργία.
2. Εξετάζονται αναλυτικότερα οι εποχές Προϊστορία¸ Δυτική Ασία και Αίγυπτος, Ελλάδα, Ρώμη, Ανατολική Ρωμαϊκή περίοδος (Βυζάντιο), Ρωμανική και Γοτθική περίοδος. Στόχος η ερμηνεία των μορφών ως φορέων νοημάτων, η συσχέτισή τους με τους συλλογικούς στόχους των εποχών και με την εκάστοτε φιλοσοφική τους θεμελίωση.
Βιβλιογραφία ελληνική
Α.
ΜΠΟΥΡΑΣ ΧΑΡΑΛ., “Μαθήματα ιστορίας αρχιτεκτονικής”, 2 τ. Εκδ. ΕΜΠ 1975.
ΠΡΟΚΟΠΙΟΥ Γ., “Ο Κοσμολογικός συμβολισμός στην αρχιτεκτονική του Βυζαντινού Ναού”, εκδ. Πύρινος Κόσμος, Αθήναι 1981.
ΧΡΙΣΤΟΔΟΥΛΙΔΗΣ Π., “Εισαγωγή στην αισθητική και την θεωρία της Τέχνης”, ιδίου, Αθήνα 1983.
Β.
Ανδρόνικος, Μ., Βεργίνα : Οι Βασιλικοί Τάφοι, Εκδοτική Αθηνών, Αθήνα, 1991
– Αχειμάστου-Ποταμιάνου, Μ., Βυζαντινές τοιχογραφίες, Εκδοτική Αθηνών, Αθήνα, 1994
– Βασιλάκη, Μ., Το Πορτραίτο του Καλλιτέχνη στο Βυζάντιο, εκδ. Πανεπιστημιακές Εκδόσεις Κρήτης,Ηράκλειο, 1997
– Βοκοτόπουλος, Π., Βυζαντινές εικόνες, Εκδοτική Αθηνών, Αθήνα, 1995
– Διζικιρίκης, Γ., Βυζάντιο και Δύση : Πολιτιστικά και αισθητικά ζητήματα της ζωγραφικής, εκδ. Αιγόκερως, Αθήνα, 1996
– Καλοκύρης, Κ., Η Ζωγραφική της Ορθοδοξίας : Ιστορική, Αισθητική και Δογματική Ερμηνεία της Βυζαντινής εικόνας, εκδ. Πουρνάρα, Θεσσαλονίκη, 1972
– Κορδής, Γ., Οι Προσωπογραφίες του Φαγιούμ και η Βυζαντινή Εικόνα, εκδ. Αρμός, Αθήνα, 2001
– Λαμπρινουδάκη, Β., Ελληνική Πλαστική του 7ου π.Χ. αιώνα, εκδ. Καρδαμίτσα, Αθήνα, 1985
– Μιχελής, Π., Αισθητική θεώρηση της Βυζαντινής Τέχνης, εκδ. Αθήναι 1978
– Μπαρούτας, Κ., Βυζαντινή Προεικονοκλαστική και Γερμανική Προκαρολική Τέχνη, εκδ. Σμίλη, Αθήνα, 1989
– Ντούμας, Χ., Οι Τοιχογραφίες της Θήρας, εκδ. Ιδρυμα Θήρας Π. Νομικός, Αθήνα 1992
– Χατζηδάκη, Ν., Βυζαντινά ψηφιδωτά, Εκδοτική Αθηνών, Αθήνα, 1994
– Χριστοδουλίδης Π.,“Εισαγωγή στην αισθητική και την θεωρία της Τέχνης”, ιδίου, Αθήνα 1983
BENEVOLOLEON., “Η ιστορικότητα του αρχιτεκτονικού έργου”, εκδ. Νέα Σύνορα, Αθήναι, Π. ΛΑΖΑΡΙΔΗΣ, “Βιομηχανική επανάσταση – Βιομηχανική πόλη”, εκδ. Νέα Σύνορα.
DIELPAUL, “Ο συμβολισμός στην ελληνική μυθολογία”, εκδ. Χατζηνικολή 1980.
ECOUMBERTO, , “Τέχνη και κάλλος στην αισθητική του Μεσαίωνα”, εκδ. Γνώση 1992,
FISCHERERNST, “H αναγκαιότητα της Τέχνης”, εκδ. Θεμέλιο, Αθήναι 1976.
FOCILLONHENRI, “Η ζωή των μορφών”, εκδ. Νεφέλη 1982.
HAUSERARNOLD, “Κοινωνική Ιστορία της Τέχνης”, 4 τ., εκδ. Κάλβος 1980.
HEIDEGGER MAR., “Essais et conferences”, ed. Gallimard, Paris 1958, “Τί είναι φιλοσοφία”, εκδ. Αναγνωστίδη, “Η προέλευση του έργου Τέχνης”, εκδ. Δωδώνη, Αθήνα 1986..
Βιβλιογραφία ξενόγλωσση
ANDREAE B., “L’art de l’ancienne Rome”, ed. Mazenod, Paris 1973. BOUDON PHILIPPE, “Sur l’espaxe architectural”, edit. Dunod, Paris 1971.
CHEVALIER J., “Les Grecs et les Romains”, ed. Planete, Paris 1967, “Dictionnaire des symboles”, Seghers 1974.
DAVY M.M., “Initiation a la symbolique Romane”, ed. Flammarion 1977.
DEMARGNE PIERRE, “La naissance de l’Art Grec”, ed. Gallimard 1974. BOUDON PHILIPPE, “Sur l’espaxe architectural”, edit. Dunod, Paris 1971.
CHEVALIER J., “Les Grecs et les Romains”, ed. Planete, Paris 1967, “Dictionnaire des symboles”, Seghers 1974.
DAVY M.M., “Initiation a la symbolique Romane”, ed. Flammarion 1977.
DEMARGNE PIERRE, “La naissance de l’Art Grec”, ed. Gallimard 1974. HOFSTATTERHANS, “Gotique”, ed. L’Equerre, Suisse 1964.
KAUFMANN PIERRE, “L’experience emotionnelle de l’espace”, edit. J. Vrin,
Paris 1981.
LEVY P., SERAUD M., “Anthropologie de l’espace”, edit. C.C.I., Paris 1983.
MEUNIE LOUIS, L’architecture et la geometrie”, ed. Vincent, Freal et Cie,
Paris 1968.
MICHALOWSKI K., L’Art et l’ancienne Egypte”, ed. Mazenod, Paris 1973.
NORBERG-SCHULZ C., “La signification dans l’architecture occidentale”, ed. P. Mardaga, Bruxelles 1974, “Systeme logique de l’architecture”, ed. P. Mardaga, Bruxelles 1974.
PANOFSKY ERWIN, “Architecture gotique et pensee scolastique”, ed. de Minuit, Paris 1967.
PAPAIOANNOU K., “L’Art Grec”, ed. Mazenod, Paris 1972.
PAYOT DANIEL, “Le philosophie et l’architecte”, edit. An. Montaigne, Paris 1982.
PICARD GILBERT, “Empire Romain”, ed. L’Equerre, Paris 1964.
RIEGL ALOIS, “Grammaire Historique des Arts Plastiques”, ed. Klincksieck,
Paris 1978.
ZEVI BRUNO, “Apprendre a voir l’architecture”, ed. de Minuit, Paris 1959
FULCANELLI, “Le mystere des Cathedrales”, ed. Pauvert, Paris 1964
GIEDION S., “La naissance de l’Art”, edit. De la Connaissance, Bruxelles 1965.
GOUVION C., VAN DE MERT F., “Le symbolisme des rues et des cites”, edit. Berg International.
GRABAR ANDRE, “L’age d’or de Justinien”, ed. Gallimard, Paris 1966, “Le premier art Cretien”, Gallimard, Paris 1964.
HAUTECOEUR, “Mystique et architecture, le symbolisme du cercle et de la coupole”, ed. A. et J. Picard et Cie, Paris 1954, “Histoire de l’Art”, ed. Flammarion 1959.