Καθηγητές Μαθήματος
Αναστασάκης Μανώλης, Δρ. Βενετσιάνου Όλγα, Δρ. Τσακίρη Ευφροσύνη, Μπούρας Κωνσταντίνος
Γενικό πλαίσιο
Η σειρά των συνθετικών μαθημάτων της Αρχιτεκτονικής Εσωτερικών Χώρων τοποθετείται στον πυρήνα του γνωσιολογικού περιεχομένου του τμήματος. Τα μαθήματα αυτά στοχεύουν στη διερεύνηση θεωριών και πρακτικών που αφορούν ξεχωριστές περιοχές, κλίμακες και κατασκευαστικές πρακτικές στον αρχιτεκτονικό σχεδιασμό εσωτερικών χώρων. Σε αυτά αναπτύσσονται αναλυτικά και συνθετικά ιδέες και ζητήματα που εμπεριέχουν την έρευνα και την πρακτική, και μελετούν τις διαστάσεις της ανθρώπινης παρουσίας σε διαφορετικά περιβάλλοντα, εκτεινόμενα σε κλίμακα από το δωμάτιο έως τον δημόσιο, αστικό χώρο. Οι μελέτες που πραγματοποιούνται ενθαρρύνουν τη δημιουργική νοητική διαδικασία στον σχεδιασμό και εισάγουν τον εσωτερικό χώρο ως ένα πεδίο κριτικής τοποθέτησης, ως φορέα κοινωνικών σχέσεων και ως κατασκευή που επικοινωνεί συγκεκριμένες χωρικές ταυτότητες καθώς χρησιμοποιεί αφηγήσεις, υλικά και αντικείμενα. Ταυτόχρονα οι φοιτητές εξοικειώνονται με την ιδέα περί ενός σχεδιασμού ο οποίος εννοείται τόσο ως μεθοδολογική προσέγγιση όσο και ως καθολική εμπειρία με επίκεντρο τον άνθρωπο, συμπεριλαμβανομένων των διαστάσεων της φυσικής, γνωσιακής (αντιληπτικής), και προγραμματικής εργονομίας. Έτσι, διαμέσου αυτών των μαθημάτων, ενισχύονται η αναλυτική και συνθετική διαδικασία, η κριτική σκέψη, η ολιστική θεώρηση, η δυνατότητα λήψης αποφάσεων και οι διεπιστημονικές προσεγγίσεις που περιλαμβάνουν όλες τις παραμέτρους αρχιτεκτονικού σχεδιασμού των εσωτερικών χώρων, με κλιμάκωση γνώσεων και πρακτικών εφαρμογών.
Το πρώτο μάθημα αυτής της σειράς του Α’ εξαμήνου, αποτελεί μια εισαγωγή σε βασικά ζητήματα της αρχιτεκτονικής εσωτερικών χώρων. Εισάγει τους πρωτοετείς φοιτητές στην έννοια της αρχιτεκτονικής σύνθεσης μέσα από μία σειρά βασικών θεμάτων το οποία έχουν ως στόχο την ενεργοποίηση της φαντασίας του και την καλλιέργεια της συνθετικής χωρικής αντίληψης. Εξετάζονται τα στοιχεία του χώρου, η γεωμετρία του, η δομή του, το βασικό εκφραστικό λεξιλόγιό του, καθώς και η ένταξη πρακτικών και λειτουργιών σε αυτόν.
Περιεχόμενο μαθήματος
Το μάθημα εισάγει τους φοιτητές στην έννοια της αρχιτεκτονικής σύνθεσης εσωτερικών χώρων και των σχέσεων χώρου, μορφής και αναπαράστασης, τόσο σε θεωρητικό όσο και σε επίπεδο εφαρμογής, με στόχο την ανάπτυξη της δημιουργικότητάς τους και την εξοικείωσή τους με τα μέσα και τις τεχνικές αναπαράστασης.
Το μάθημα πραγματεύεται τα γεωμετρικά, κατασκευαστικά, λειτουργικά, αισθητικά και συμβολικά χαρακτηριστικά του χώρου, αλλά και των επί μέρους στοιχείων του. Εξετάζονται βασικές αρχιτεκτονικές έννοιες και ζητήματα ανάλυσης και σύνθεσης του χώρου: δομή και μορφή, αναλογία και κλίμακα, οριζόντια/κατακόρυφη κίνηση και στάση, συμμετρία και ασυμμετρία, τάξη και αταξία, δυναμικότητα και στατικότητα, πλήρες και κενό, διαφάνεια και αδιαφάνεια, εσωστρέφεια και εξωστρέφεια, ανοικτός και κλειστός χώρος. Σε θεωρητικό επίπεδο τα παραπάνω θέματα εξετάζονται και μέσω ανάλυσης περιπτώσεων χώρων.
Το εφαρμοσμένο σκέλος περιλαμβάνει εργαστηριακές ασκήσεις και μια μελέτη [project] με αντικείμενο τη νοηματοδότηση και δημιουργία βασικών διατάξεων χώρων σε αφαιρετική μορφή. Ιδιαίτερη έμφαση δίνεται στην έκφραση και τη μετάδοση νοημάτων με τη χρήση των κατάλληλων μέσων. Στη σύλληψη, διατύπωση, επεξεργασία, οριστικοποίηση και παρουσίαση ιδέας. Οι φοιτητές διερευνούν τα θέματά τους και πειραματίζονται αρχικά μέσω σκίτσων και διαγραμμάτων και στη συνέχεια μέσω προπλασμάτων και σχεδίων. Στο πλαίσιο του θεωρητικού σκέλους του μαθήματος οι φοιτητές/τριες εκπονούν θεωρητική εργασία, η οποία συμπληρώνει/ολοκληρώνει τη μελέτη τους [project], με αντικείμενο την υποστήριξη και τεκμηρίωση της κεντρικής ιδέας [concept].
Σκοποί και στόχοι
Στο μάθημα αυτό θεωρία και εφαρμογή σκοπεύουν σε μια πρώτη προσέγγιση της αρχιτεκτονικής σύνθεσης εσωτερικών χώρων. Βασικοί στόχοι του μαθήματος είναι η κατανόηση θεμελιωδών αρχιτεκτονικών εννοιών και ζητημάτων ανάλυσης και σύνθεσης του χώρου, η ανάπτυξη της δημιουργικότητας, ο πειραματισμός, η διερεύνηση και διατύπωση πολλαπλών προσεγγίσεων και ιδεών μιας αρχιτεκτονικής σύνθεσης, αλλά και η εξοικείωση με διάφορα εκφραστικά μέσα και αναπαραστατικές τεχνικές.
Μαθησιακά αποτελέσματα
Το μάθημα οργανώνεται σε δύο άξονες, την θεωρία και την εφαρμογή. Στο θεωρητικό σκέλος πραγματοποιείται σειρά διαλέξεων από τους διδάσκοντες του μαθήματος με τη χρήση οπτικού υλικού, όπου τα θέματα που παρουσιάζονται αναλύονται και συζητούνται με την ενεργό συμμετοχή των φοιτητών/τριών. Η θεωρία συμπληρώνεται –εκτός των διδακτικών συγγραμμάτων– με κατάλογο βιβλιογραφίας. Επιπλέον, οι φοιτητές/τριες εκπονούν θεωρητική ατομική εργασία. Το θεωρητικό σκέλος αποτελεί και το υπόβαθρο για το εφαρμοσμένο σκέλος του μαθήματος.
Στο εφαρμοσμένο σκέλος ο σχεδιασμός δεν αντιμετωπίζεται ως επίλυση προβλήματος που υπόκειται σε στερεοτυπικές μορφολογίες και τυπολογικές-λειτουργικές συμβάσεις, αλλά προσεγγίζεται μέσω πειραματισμού και έρευνας. Οι φοιτητές/τριες εκπονούν αρχικά εργαστηριακές ασκήσεις και στη συνέχεια μια ολοκληρωμένη μελέτη [project], ατομικά.
Οι φοιτητές/τριες πραγματοποιούν δημόσιες παρουσιάσεις των εργασιών τους στην τάξη με κριτική τοποθέτηση του κοινού (συμφοιτητών/διδασκόντων) και δυνατότητα βελτιώσεων.
Με την επιτυχή ολοκλήρωση του μαθήματος ο φοιτητής/τρια θα:
– έχει γνώση των βασικών συνθετικών αρχών του χώρου
– έχει την ικανότητα να αντιλαμβάνεται, να αναλύει, να κατανοεί και να αποδίδει τα στοιχεία του χώρου (κοινωνικά, γεωμετρικά, συμβολικά, αισθητικά, λειτουργικά, κατασκευαστικά, κλπ) και τη σχέση του ανθρώπου|χρήστη με αυτόν
– κατανοήσει τη δημιουργικότητα στη σχεδιαστική διαδικασία και το πώς θα την αναπτύξει
– έχει την ικανότητα να εκφράζει και να επικοινωνεί τις ιδέες του, λεκτικά και οπτικά [σκίτσα, προπλάσματα, σχέδια]
– έχει τη δυνατότητα να αναπτύξει και να υποστηρίξει τις θεωρητικές και σχεδιαστικές προσεγγίσεις του στο σχεδιασμό
Βιβλιογραφία ελληνική
– Βακαλό Ε.Γ. 1988, Οπτική Σύνταξη: Λειτουργία και Παραγωγή Μορφών, Εκδόσεις Νεφέλη, Αθήνα
– Ε.Μ.Π. Σχολή Αρχιτεκτόνων Μηχανικών / Τομέας Αρχιτεκτονικού Σχεδιασμού 2002, Εισαγωγή στην Αρχιτεκτονική Σύνθεση Ι 2000-2001, Πανεπιστημιακές Εκδόσεις Ε.Μ.Π., Αθήνα
– Kandinsky W. 1996, Σημείο Γραμμή Επίπεδο, Εκδόσεις Δωδώνη, Αθήνα
– Καπόπουλος Α. 2006, Αρχιτεκτονική Σύνθεση, Εκδόσεις Πολύτροπον, Αθήνα
– Ching F. 2016, Αρχιτεκτονική / Μορφή, Χώρος & Διάταξη, Εκδόσεις Utopia, Αθήνα
– Arnheim R. 2003, Η Δυναμική της Αρχιτεκτονικής Μορφής, Εκδόσεις University Studio Press, Θεσσαλονίκη
– Κωνσταντινίδης Α. 2004, Για την Αρχιτεκτονική, Εκδόσεις Άγρα
– Matthew Fr., 2008, 101 Πράγματα που Έμαθα στη Σχολή Αρχιτεκτονικής
– Μπίρης Τ. 1996, Αρχιτεκτονικής Σημάδια και Διδάγματα / στο Ίχνος της Συνθετικής Δομής, Εκδόσεις Μορφωτικό Ίδρυμα Εθνικής Τραπέζης, Αθήνα
– Παπαϊωάννου Τ. 2015, Σκέψεις για την Αρχιτεκτονική Σύνθεση, Εκδόσεις Ίνδικτος, Αθήνα
– Πεπονής Γ. 1997, Χωρογραφίες / Ο Αρχιτεκτονικός Σχηματισμός του Νοήματος, Εκδόσεις Αλεξάνδρεια, Αθήνα
– Συλλογικό, 2019, Η σαγήνη της αρχιτεκτονικής, ανθολογία κειμένων για την αρχιτεκτονική, Εκδόσεις Άγρα, Αθήνα
– Τομπάζης Αλ. 2009, Γράμμα σ’ ένα νέο αρχιτέκτονα, Εκδ. Libro, Αθήνα
– Τζώνος Π. 1996, Αρχιτεκτονικός Σχεδιασμός / Τι είναι αυτό; ο πειρασμός μιάς θεωρίας, Εκδόσεις Παπασωτηρίου, Αθήνα
– Τσακόπουλος Π. 2014, ΑΝΑΓΝΩΣΕΙΣ της ελληνικής μεταπολεμικής αρχιτεκτονικής, Εκδόσεις Καλειδοσκόπιο, Αθήνα
– Φατούρος Δ. Α. 2007, Ένα Συντακτικό της Αρχιτεκτονικής Σύνθεσης, Εκδόσεις Επίκεντρο, Θεσσαλονίκη
Συναφή επιστημονικά περιοδικά στην ελληνική γλώσσα:
Δομές / DOMa / Κτίριο / ek magazine / Αρχιτέκτονες / archetype.gr / gradreview.gr /
Βιβλιογραφία ξενόγλωσση
– J. Panero, M. Zelnik, AIA ASID, Human Dimension and Interior Space
– McMorrough, Julia, The Architecture Reference & Specification Book, 2013
– Grimley Chris, Love Mimi, The Interior Design Reference & Specification Book, 2018