Γενικό πλαίσιο
Τα δύο γνωστικά αντικείμενα (ακουστική, φωτισμός) εντάσσονται στη μελέτη και το σχεδιασμό των συνθηκών του εσωτερικού περιβάλλοντος των αρχιτεκτονικών κατασκευών.
Περιεχόμενο μαθήματος
Ακουστική και Χώρος
Το περιεχόμενο του μαθήματος θα διαμορφωθεί πάνω στις ακόλουθες θεματικές:
1. Ο ήχος: θόρυβος και μήνυμα, ανθρώπινη αντίληψη, η έννοια του ηχητικού τοπίου
2. Τα υλικά: οι έννοιες της ηχητικής απορρόφησης και διασποράς και ο σχεδιασμός του χώρου μέσα από αυτές τις ιδιότητες
3. Η ακουστική του χώρου: η υλικότητα του χώρου και η επίδρασή της στις καθημερινές ή ειδικές δραστηριότητες. Προγραμματισμός της ηχητικής συμπεριφοράς και βελτιστοποίηση του αποτελέσματος (προσομοίωση).
4. Ηχομόνωση: αερόφερτος και κτυπογενής θόρυβος, θόρυβος από το άμεσο και ευρύτερο περιβάλλον.
5. Ειδικοί χώροι και χρήσεις: αίθουσες συναυλιών, αίθουσες διαλέξεων, αίθουσες προβολών και πολυμέσων, κ.α.
6. Κανονισμοί.
Παράλληλα με τα παραπάνω θέματα, και καθ’ όλη την διάρκεια του μαθήματος, θα καλυφθούν ζητήματα όπως οι ψηφιακές τεχνικές προσομοίωσης και βελτιστοποίησης του ακουστικού σχεδιασμού, οι ειδικές αρχιτεκτονικές λεπτομέρειες, και η αισθητική βελτιστοποίηση του ήχου (sound tuning).
Φωτισμός και Χώρος
Το μάθημα του Φωτισμού βασίζεται στην Εισαγωγή του Φωτός ως ένα από τα βασικά εργαλεία της Αρχιτεκτονικής διαδικασίας. Η εκπαιδευτική διαδικασία οργανώνεται σε δύο φάσεις, τις διαλέξεις/παρουσιάσεις -το θεωρητικό στάδιο- και την πρακτική/σχεδιαστική/κατασκευαστική προσέγγιση του Φωτός.
Μέσα από έναν αριθμό διαλέξεων στα πρώτα μαθήματα του εξαμήνου πραγματοποιείται μια γενική παρουσίαση του φυσικού και τεχνητού φωτός και αναλύεται ο φωτισμός ως συνθετικό εργαλείο για το σχεδιασμό του χώρου. Παρουσιάζονται αναλυτικά οι βασικές αρχές και κανόνες που διέπουν το φως και τη μελέτη φωτισμού, τόσο για τον φυσικό, όσο και για τον τεχνητό φωτισμό καθώς και οι νόμοι και φωτομετρικά μεγέθη έτσι ώστε να γίνει κατανοητή στους φοιτητές η ‘φύση’ του φωτός. Παράλληλα αναλύονται έννοιες όπως οι τύποι φωτισμού, τα είδη των φωτιστικών σωμάτων/λαμπτήρων καθώς και η εισαγωγή αυτοματισμών και ενεργειακών δεδομένων οι οποίες αποτελούν ουσιαστικά σχεδιαστικά εργαλεία. Όλα τα παραπάνω γίνονται αντιληπτά μέσα από μια συνεχή εναλλαγή εικόνων (παρουσιάσεις), παραδειγμάτων και ανταλλαγής απόψεων.
Στη δεύτερη περίοδο παραδίδονται σεμιναριακά μαθήματα για λογισμικά Φωτομετρίας (Η/Υ) καθώς και μέσα από μικρές ασκήσεις-κατασκευές οι φοιτητές έρχονται σε απόλυτη επαφή με το φωτιστικό αποτέλεσμα ως γραφή στον χώρο. Παράλληλα μέσα από διορθώσεις και συζήτηση με κάθε ομάδα σπουδαστών συζητείται ο τρόπος προσέγγισης σε αρχιτεκτονικά ζητήματα που αφορούν στο φως και την κεντρική ιδέα (concept). Η ανάλυση του concept αποτελεί σημαντικό στοιχείο για τη ορθή αντιμετώπιση και εισαγωγή του φωτισμού στο χώρο. Κατά τη δεύτερη περίοδο πραγματοποιούνται επισκέψεις σε χώρους (εσωτερικούς και υπαίθριους) όπου συζητείται και αναλύεται η παρουσία του φωτός.
Στο τέλος του εξαμήνου οι σπουδαστές παραδίδουν μια θεωρητική εργασία όπου αναδεικνύουν και αναλύουν ζητήματα φωτός σε παραδείγματα αρχιτεκτονικής.
Σκοποί και στόχοι
Γενικές Ικανότητες
Λαμβάνοντας υπόψη τις γενικές ικανότητες που πρέπει να έχει αποκτήσει ο πτυχιούχος (όπως αυτές αναγράφονται στο Παράρτημα Διπλώματος και παρατίθενται ακολούθως) σε ποια /ποιες από αυτές αποσκοπεί το μάθημα;.
Αναζήτηση, ανάλυση και σύνθεση δεδομένων και πληροφοριών, με τη χρήση και των απαραίτητων τεχνολογιών
Προσαρμογή σε νέες καταστάσεις
Λήψη αποφάσεων
Αυτόνομη εργασία
Ομαδική εργασία
Εργασία σε διεθνές περιβάλλον
Εργασία σε διεπιστημονικό περιβάλλον
Σχεδιασμός και διαχείριση έργων
Σεβασμός στη διαφορετικότητα και στην πολυπολιτισμικότητα
Σεβασμός στο φυσικό περιβάλλον
Επίδειξη κοινωνικής, επαγγελματικής και ηθικής υπευθυνότητας και ευαισθησίας σε θέματα φύλου Άσκηση κριτικής και αυτοκριτικής
Προαγωγή της ελεύθερης, δημιουργικής και επαγωγικής σκέψης
Άλλες…
Παράγωγή νέων ερευνητικών ιδεών
– Αναζήτηση, ανάλυση και σύνθεση δεδομένων και πληροφοριών, με τη χρήση και των απαραίτητων τεχνολογιών
– Προαγωγή της ελεύθερης, δημιουργικής και επαγωγικής σκέψης
– Αυτόνομη εργασία
– Ομαδική εργασία
– Άσκηση κριτικής και αυτοκριτικής
– Ευαισθητοποίηση σε ενεργειακά ζητήματα και στον αειφορικό σχεδιασμό.
– Βελτιστοποίηση των χωρικών ποιοτήτων.
Ακουστική και χώρος
Το μάθημα στοχεύει σε μια βασική εισαγωγή στα ζητήματα του Ακουστικού Σχεδιασμού στον αρχιτεκτονικό, και ειδικότερα στον εσωτερικό χώρο. Επίσης στοχεύει να αναδείξει πώς ο χώρος μπορεί να επηρεάσει και να βελτιώσει τις ακουστικές μας εμπειρίες, και πώς η μελέτη του χώρου μπορεί να διαμορφώσει το ηχητικό μας περιβάλλον. Τέλος, στοχεύει να αναδείξει τον ακουστικό σχεδιασμό ως ένα δυναμικό σύστημα επιλογών που επιδιώκουν να πετύχουν την βέλτιστη διαμόρφωση ενός χώρου σε σχέση με την χρήση του, τις επιθυμητές του ιδιότητες, και την θέση που καταλαμβάνει μέσα στο ευρύτερο περιβάλλον του. Ως εκ τούτου, το μάθημα οργανώνεται πάνω σε τρεις πυλώνες:
1. την ακουστική των χώρων (ακουστική μηχανική)
2. την ανθρώπινη αντίληψη (ακουστική φυσιολογία και ψυχοακουστική)
3. το πρόγραμμα του χώρου (γενικές και ειδικές χρήσεις)
Φωτισμός και χώρος
Το μάθημα αποτελεί την πρώτη επαφή με ένα από τα βασικότερα σχεδιαστικά εργαλεία και ποιοτικά χαρακτηριστικά του δομημένου/σχεδιασμένου χώρου, το Φυσικό και Τεχνητό Φως.
Στόχος του μαθήματος είναι η κατανόηση των βασικών αρχών που διέπουν τον τεχνητό και φυσικό φωτισμό και η διαχείρισή του σε σχέση με τα υλικά, τις φόρμες, τις υφές, τον χαρακτήρα και την χρήση του εκάστοτε υπό μελέτη χώρου.
Η κατανόηση και εισαγωγή ενεργειακών δεδομένων και χαρακτηριστικών αειφορίας αποτελούν ουσιαστικά στοιχεία της φωτιστικής προσέγγισης. Η εκμετάλλευση του φυσικού φωτός για ελαχιστοποίηση της χρήσης τεχνητού φωτός βελτιώνει το σχεδιασμένο περιβάλλον με επιρροές στην ψυχολογία του χρήστη και τις ανάγκες της εκάστοτε χρήσης (ποιοτικά χαρακτηριστικά φωτός, χρώμα, κλπ.).
Στο τέλος του μαθήματος ο φοιτητής/τρια θα είναι σε θέση:
– Να εισάγει το φως κατά την απαρχή της συνθετικής – σχεδιαστικής διαδικασίας ως βασικό εργαλείο σύνθεσης και σχεδιασμού.
– Να χρησιμοποιήσει τις βασικές αρχές σχεδιασμού φωτισμού ώστε να βελτιστοποιήσει και να δώσει έμφαση στις χωρικές ποιότητες.
– Να γνωρίζει τον κατάλληλο φωτισμό αναλόγως της χρήσης του εκάστοτε χώρου ώστε να ικανοποιούνται τόσο οι χρηστικές και αισθητικές ανάγκες όσο και οι τεχνικές προδιαγραφές το απαιτούμενου φωτός για κάθε χρήση.
– Να προτείνει φωτιστικά μοντέλα και τεχνικές που δίνουν έμφαση στην εξοικονόμηση ενέργειας και τον αειφορικό σχεδιασμό.
Να γνωρίζει μέσα προσομοίωσης φωτιστικών εφέ μέσω Η/Υ και να τα χρησιμοποιεί για επιβεβαίωση των σχεδιαστικών του επιλογών.
Μαθησιακά αποτελέσματα
Ακουστική και χώρος
Με την επιτυχή ολοκλήρωση του μαθήματος ο φοιτητής /τρια θα έχει αναπτύξει μια βασική κατανόηση της λογικής και των βασικών αρχών του ακουστικού σχεδιασμού, και θα έχει αναπτύξει μια ευαισθησία ώστε να ενσωματώσει αυτήν την ποιοτική διάσταση του σχεδιασμού μέσα στις μελετητικές του επιδιώξεις. Συγκεκριμένα, θα είναι σε θέση να κατανοήσει
– Το πώς ακούμε μέσα στον εσωτερικό και εξωτερικό χώρο
– Το πώς να διαμορφώσουμε κατάλληλα κριτήρια για τον σχεδιασμό της κατάλληλης ηχητικής συμπεριφοράς για τον αντίστοιχο χώρο και πρόγραμμα χρήσης
– Το πώς οι αποφάσεις πάνω στην διαρρύθμιση, τα υλικά και τις επιφάνειες, την γεωμετρία του χώρου, και των αισθητικών επιλογών επιδρούν πάνω στο πώς και το τι ακούμε μέσα στον χώρο
– Το πώς η ηχητική συμπεριφορά του χώρου αποτελεί ένα αναπόσπαστο κομμάτι στην συνολική σύνθεση της αρχιτεκτονικής πρότασης, και αποτελεί κρίσιμο παράγοντα για την λειτουργικότητα, την άνεση, και την αισθητική απόλαυση του υλοποιημένου χώρου.
Φωτισμός και χώρος
Στο τέλος του μαθήματος ο φοιτητής/τρια θα είναι σε θέση:
– Να εισάγει το φως κατά την απαρχή της συνθετικής – σχεδιαστικής διαδικασίας ως βασικό εργαλείο σύνθεσης και σχεδιασμού.
– Να χρησιμοποιήσει τις βασικές αρχές σχεδιασμού φωτισμού ώστε να βελτιστοποιήσει και να δώσει έμφαση στις χωρικές ποιότητες.
– Να γνωρίζει τον κατάλληλο φωτισμό αναλόγως της χρήσης του εκάστοτε χώρου ώστε να ικανοποιούνται τόσο οι χρηστικές και αισθητικές ανάγκες όσο και οι τεχνικές προδιαγραφές το απαιτούμενου φωτός για κάθε χρήση.
– Να προτείνει φωτιστικά μοντέλα και τεχνικές που δίνουν έμφαση στην εξοικονόμηση ενέργειας και τον αειφορικό σχεδιασμό.
Να γνωρίζει μέσα προσομοίωσης φωτιστικών εφέ μέσω Η/Υ και να τα χρησιμοποιεί για επιβεβαίωση των σχεδιαστικών του επιλογών.
Βιβλιογραφία ελληνική
Ακουστική και χώρος
Ευθυμιάτος, Δ. (2007). Ακουστική και κτιριακές εφαρμογές: Θεωρία και πράξη. Αθήνα: Παπασωτηρίου, 2007.
Σάγος, Γ. (2012). Ακουστική χώρων. Αθήνα: Bookstars – Γιωγγαράς.
Σκαρλάτος, Δ. (2013). Εφαρμοσμένη ακουστική. Πάτρα: Gotsis Εκδόσεις.
Σωτηροπούλου, Α. (2015). Ακουστικός σχεδιασμός αιθουσών ακροατηρίου. Αθήνα: Σύνδεσμος Ελληνικών Ακαδημαϊκών Βιβλιοθηκών. Διαθέσιμο στο: http://hdl.handle.net/11419/5850
Τσινίκας, Ν. (2005). Ακουστικός σχεδιασμός χώρων. Θεσσαλονίκη: University Studio Press, 2005.
Φωτισμός και χώρος
Δούλος, Λ. (2013). Σχεδιασμός έργων φωτισμού. Ελληνικό Ανοικτό Πανεπιστήμιο.
Κιτσινέλης, Σ. (2008). Τεχνητές πηγές φωτός. Ίων.
Κλωνιζάκης, Α. (2015). Οι Εγκαταστάσεις. Στο Χώροι Γραφείων μια ιστορία αρχιτεκτονικής εσωτερικών χώρων (σσ. 484–538). Σύνδεσμος Ελληνικών Ακαδημαϊκών Βιβλιοθηκών. https://repository.kallipos.gr/handle/11419/1784
Κοντορήγας, Θ. (2006). Φωτισμός και αρχιτεκτονική. Κτίριο.
Μαρμαράς, Ν. (2015). Όραση, φωτιστικό περιβάλλον. Στο Εισαγωγή στην εργονομία (2ο έκδ., σσ. 169–187). Σύνδεσμος Ελληνικών Ακαδημαϊκών Βιβλιοθηκών. https://repository.kallipos.gr/handle/11419/520
Τοπαλής, Φ., Οικονόμου, Λ., & Κουρτέση, Σ. (2013). Φωτοτεχνία (2η έκδ.). Τζιόλα.
Τσαγκρασούλης, Ά. (2015). Φυσικός Φωτισμός. Σύνδεσμος Ελληνικών Ακαδημαϊκών Βιβλιοθηκών. http://hdl.handle.net/11419/6436
Βιβλιογραφία ξενόγλωσση
Ακουστική και χώρος
Ando, Y. (1998). “Architectural acoustics: blending sound sources, sound fields, and listeners”. AIP series in modern acoustics and signal processing. New York: AIP Press : Springer, 1998.
Baumann, D. (2011). “Music and space: a systematic and historical investigation into the impact of architectural acoustics on performance practice followed by a study of Handel’s Messiah”. Nature, science and the arts, v. 7. Bern, New York: Peter Lang.
Blesser, B. Salter, L.R. (2007). Spaces speak, are you listening?: experiencing aural architecture. Cambridge, Mass: MIT Press, 2007.
Byrne, D. (2013). How Music Works. San Francisco, CA: McSweeneys.
Byrne, D. (2010). “How architecture helped music evolve”. TED2010, February 2010. Διαθέσιμο στο: https://www.ted.com/talks/david_byrne_how_architecture_helped_music_evolve
Ermann, M. (2015). Architectural acoustics illustrated. Hoboken, New Jersey: Wiley.
Everest, F.A., Pohlmann, K. (2015). Master Handbook of Acoustics. 4th ed. New York: McGraw-Hill Education. DOI:10.1121/1.1398048. Available at: https://www.researchgate.net/publication/243525251_Master_Handbook_of_Acoustics_Fourth_Edition
Hopkins, C. (2007). Sound Insulation. Amsterdam, Boston, Heidelberg, London, New York, Oxford, Paris, San Diego, San Francisco, Singapore, Sydney, Tokyo. Διαθέσιμο στο: https://vdocuments.mx/sound-insulation-carl-hopkins.html
Howard, D., Angus, J. (2009). Acoustics and psychoacoustics, 4th ed. Amsterdam, London: Focal.
Index (2007). Acoustic insulation for buildings. Solution for acoustic insulation of floors, walls and ceilings in new and existing buildings. Castel d’Azzano, Italy. Διαθέσιμο στο: https://prodottiesoluzioni.indexspa.it/en/documentation/technical-guides/
Kyvelou, S.S., Bobolos, N., Tsaligopoulos, A. (2021). “Exploring the Effects of “Smart City” in the Inner-City Fabric of the Mediterranean Metropolis: Towards a Bio-Cultural Sonic Diversity?”, Heritage 4, no. 2: 690-709. Διαθέσιμο στο: https://doi.org/10.3390/heritage4020039
Maekawa, Z., Rindel, J.H. Lord, P. (2011). Environmental and architectural acoustics, 2nd ed. Abingdon, Oxon, New York, NY: Spon Press.
Pulkki, V., Karjalainen, M. (2015). “Communication acoustics: an introduction to speech, audio, and psychoacoustics”. The Atrium, Southern Gates. Chichester, West Sussex. United Kingdom: John Wiley & Sons, Ltd.
Raichel, D.R. (2006). “The Science and Applications of Acoustics”. The Journal of the Acoustical Society of America 114(1). DOI:10.1121/1.1582438
Συναφή επιστημονικά περιοδικά:
Acoustics (MDPI). Διαθέσιμο στο: https://www.mdpi.com/journal/acoustics
Applied Acoustics (ELSEVIER). Διαθέσιμο στο: https://www.journals.elsevier.com/applied-acoustics
Φωτισμός και χώρος
Boyce, P. R. (2014). Human factors in lighting (3rd ed.). CRC Press.
Cuttle, C. (2008). Lighting by design (2nd ed). Elsevier/Architectural Press.
Cuttle, C. (2015). Lighting design: A perception-based approach. Routledge.
Gordon, G. (2015). Interior lighting for designers (5th ed.). Wiley.
Innes, M. (2012). Lighting for interior design. Laurence King.
Karlen, M., Spangler, C., & Benya, J. (2017). Lighting design basics (3rd ed.). Wiley.
Livingston, J. (2014). Designing with light: The art, science and practice of architectural lighting design. Wiley.
National Kitchen and Bath Association (U.S.) (Ed.). (2015). Kitchen & bath lighting: Concepts, design, light. John Wiley & Sons, Inc.
Raine, J. (2005). Garden lighting. Hamlyn.
Russell, S. (2012). The architecture of light: Architectural lighting design concepts and techniques : a textbook of procedures and practices for the architect, interior designer and lighting designer. Conceptnine.
Steffen, M. (2014). Residential lighting design. The Crowood Press Ltd.
Steffy, G. R. (2008). Architectural lighting design (3rd ed). John Wiley & Sons.
Tregenza, P. (2011). Daylighting: Architecture and lighting design. Routledge.
Tregenza, P., & Loe, D. (2018). The design of lighting. Routledge.
Tsangrassoulis, A., Synnefa, A., Jacobs, A., Wilson, M., Solomon, J., Fontoynont, M., Pohl, W., & Zimmermann, A. (2004). Synthlight handbook. European Commission.
Δευτερεύουσα βιβλιογραφία
Ακουστική και χώρος
Κορωναίος, Γ.Α., Πουλάκος, Γ.Ι. (2005), Τεχνικά υλικά, τόμος 2. Αθήνα: ΕΜΠ. Διαθέσιμο στο: https://docplayer.gr/2682710-Tehnika-ylika-tomos-2.html
Παπαμανώλης, Ν. (2015). Δομική Φυσική και Αρχές Περιβαλλοντικού Σχεδιασμού Κτιρίων. Αθήνα: Σύνδεσμος Ελληνικών Ακαδημαϊκών Βιβλιοθηκών. Διαθέσιμο online: http://hdl.handle.net/11419/5407
Τσινίκας, Ν. (2009). Αρχιτεκτονική και μουσική. Θεσσαλονίκη, University Studio Press.