Φράγκου Διονυσία, Δρ. Μπαρκούτα Ιωάννα, Δρ. Μιχαλοπούλου Κατερίνα
Γενικό πλαίσιο
Η σειρά των συνθετικών μαθημάτων της Αρχιτεκτονικής Εσωτερικών Χώρων τοποθετείται στον πυρήνα του γνωσιολογικού περιεχομένου του τμήματος. Τα μαθήματα αυτά στοχεύουν στη διερεύνηση θεωριών και πρακτικών που αφορούν ξεχωριστές περιοχές, κλίμακες και κατασκευαστικές πρακτικές στον αρχιτεκτονικό σχεδιασμό εσωτερικών χώρων. Σε αυτά αναπτύσσονται αναλυτικά και συνθετικά ιδέες και ζητήματα που εμπεριέχουν την έρευνα και την πρακτική, και μελετούν τις διαστάσεις της ανθρώπινης παρουσίας σε διαφορετικά περιβάλλοντα, εκτεινόμενα σε κλίμακα από το δωμάτιο έως τον δημόσιο, αστικό χώρο. Οι μελέτες που πραγματοποιούνται ενθαρρύνουν τη δημιουργική νοητική διαδικασία στον σχεδιασμό και εισάγουν τον εσωτερικό χώρο ως ένα πεδίο κριτικής τοποθέτησης, ως φορέα κοινωνικών σχέσεων και ως κατασκευή που επικοινωνεί συγκεκριμένες χωρικές ταυτότητες καθώς χρησιμοποιεί αφηγήσεις, υλικά και αντικείμενα. Ταυτόχρονα οι φοιτητές εξοικειώνονται με την ιδέα περί ενός σχεδιασμού ο οποίος εννοείται τόσο ως μεθοδολογική προσέγγιση όσο και ως καθολική εμπειρία με επίκεντρο τον άνθρωπο, συμπεριλαμβανομένων των διαστάσεων της φυσικής, γνωσιακής (αντιληπτικής), και προγραμματικής εργονομίας. Έτσι, διαμέσου αυτών των μαθημάτων, ενισχύονται η αναλυτική και συνθετική διαδικασία, η κριτική σκέψη, η ολιστική θεώρηση, η δυνατότητα λήψης αποφάσεων και οι διεπιστημονικές προσεγγίσεις που περιλαμβάνουν όλες τις παραμέτρους αρχιτεκτονικού σχεδιασμού των εσωτερικών χώρων, με κλιμάκωση γνώσεων και πρακτικών εφαρμογών.
Περιεχόμενο μαθήματος
Το περιεχόμενο του συγκεκριμένου συνθετικού μαθήματος του ΣΤ’ εξαμήνου, εστιάζεται στον δημιουργικό σχεδιασμό εσωτερικών χώρων που αφορούν τον πολιτισμό, το θέαμα και την ψυχαγωγία (Αγωγή Ψυχής), σε χώρους που ανήκουν στη βιομηχανική πολιτισμική κληρονομιά. Η προσέγγιση του σχεδιασμού των χώρων αυτών γίνεται μέσω του προβληματισμού, της διερεύνησης και της εξοικείωσης των φοιτητών με έννοιες που αφορούν τη βιομηχανική αρχιτεκτονική πολιτιστική κληρονομιά και την επανάχρηση της.
Αντικείμενο του μαθήματος της Αρχιτεκτονικής VΙ είναι η διερεύνηση ένταξης χώρων ψυχαγωγίας και πολιτισμού σε χώρους που ανήκουν στη βιομηχανική πολιτισμική κληρονομιά. ..Η Βιομηχανική κληρονομιά έχει για κάθε τόπο ιστορική, αρχιτεκτονική, τεχνολογική, κοινωνική και επιστημονική αξία(TICCIH 2003)
Το μάθημα οργανώνεται σε δύο άξονες, , την θεωρία και την εφαρμογή. Οι άξονες αυτοί λειτουργούν ενιαία, με την θεωρία να εξελίσσεται σταδιακά και να υποστηρίζει το σκέλος της εφαρμογής καθ’ όλη τη διάρκεια διεξαγωγής του μαθήματος. Μέσα από την ενότητα Θεωρίας και Σχεδιασμού, οι φοιτητές πειραματίζονται και δημιουργούν νέους χώρους πολιτισμού και ψυχαγωγίας. Η διερεύνηση των σχέσεων θεατή-θεάματος-χώρου υποδοχής θεάματος, η δημιουργία υβριδικών χώρων πολιτισμού εκθεσιακών και άλλων με έμφαση στην αλληλοδιάδραση και τη βιωματική εμπειρία, αποτελούν τα βασικά συνθετικά στοιχεία για την παραγωγή νέων ερευνητικών ιδεών και την δημιουργία σύγχρονων χώρων θεάματος και πολιτισμού με την παράλληλη ανάδειξη της βιομηχανικής- πολιτισμικής κληρονομιάς.
Η θεωρία περιλαμβάνει διαλέξεις με τις εξής θεματικές ενότητες:
– Πολιτιστική-Πολιτισμική Κληρονομιά, Βιομηχανική κληρονομιά, Επανάχρηση βιομηχανικών χώρων
– Η εξέλιξη του θεατρικού χώρου, σύγχρονοι πειραματικοί Θεατρικοί χώροι και αντιλήψεις.
– Χώροι Πολιτισμού και ψυχαγωγίας ανάλυση-προδιαγραφές, σύγχρονη τεχνολογία.
– Διαδραστικά Μουσεία μικρής κλίμακας, εκθεσιακοί χώροι
– Αισθητηριακός σχεδιασμός
Το θεωρητικό μέρος ολοκληρώνεται με την εκπόνηση εκ μέρους των φοιτητών ατομικής εργασίας με θέμα συναφές προς το αντικείμενο και υποστηρίζεται δημόσια σε προγραμματισμένη ημερομηνία.
Το εφαρμοσμένο /εργαστηριακό σκέλος περιλαμβάνει μελέτη (project) που αφορά την επέμβαση και τη συνολική συνθετική διαμόρφωση χώρου σε συγκεκριμένο κτιριακό κέλυφος της Βιομηχανικής κληρονομιάς.
Σκοποί και στόχοι
Σκοπός του μαθήματος είναι η απόκτηση γνώσεων και ικανοτήτων ώστε οι φοιτητές να δύνανται να προσεγγίζουν συστηματικά και να επιλύουν μεθοδικά και δημιουργικά συνθετικά προβλήματα οποιουδήποτε χώρου που αφορά τον Πολιτισμό, το Θέαμα και την Ψυχαγωγία.
Μέσω της διαλεκτικής σχέσης θεωρίας και εφαρμογής, επιδιώκονται οι παρακάτω στόχοι:
– Η εξοικείωση των φοιτητών με την συστηματική προσέγγιση του αρχιτεκτονικού σχεδιασμού εσωτερικών χώρων που αφορούν τον πολιτισμό, το θέαμα και την ψυχαγωγία, σε χώρους που ανήκουν στη βιομηχανική πολιτισμική κληρονομιά.
– Η κατανόηση της έννοιας και της δομής δημόσιων χώρων
– Η ευαισθητοποίηση σε θέματα προστασίας, ανάδειξης της βιομηχανικής κληρονομιάς και επανάχρησης βιομηχανικών κτιρίων.
– Η γνώση των μεθόδων και τρόπων που αφορούν επεμβάσεις για την ανάδειξη της βιομηχανικής- πολιτισμικής κληρονομιάς.
– Ο προβληματισμός και η ανάπτυξη κριτικής στάσης, σε θέματα ερμηνείας και επιλογών.
– Η ικανότητα αξιολόγησης των ερευνητικών αποτελεσμάτων και της σύνθεσης αυτών, με την δημιουργία νέων υβριδικών πειραματικών πρωτότυπων χώρων.
– Η ανάπτυξη κριτικής σκέψης και δημιουργικής αντίληψης
– Η ανάπτυξη προσωπικής δημιουργικότητας και πρωτοτυπίας.
– Η εξοικείωση με τη χρήση εκφραστικών μέσων (εργαλείων) για την αναπαράσταση και περιγραφή του χώρου, σε κάθε στάδιο της συνθετικής διαδικασίας
– Η καλλιέργεια της ενεργούς συμμετοχής και της ομαδικής συνεργασίας.
– Η καλλιέργεια της δυνατότητας της δημόσιας παρουσίασης και υποστήριξης των μελετών τους.
– Η γνώση και η εφαρμογή των κανόνων και κανονισμών ασφαλείας που αφορούν την αυτόνομη, ισότιμη και ασφαλή πρόσβαση και κίνηση όλων των χρηστών στους δημόσιους χώρους
Μαθησιακά αποτελέσματα
Το μάθημα οργανώνεται σε δύο άξονες, την θεωρία και την εφαρμογή. Οι άξονες αυτοί λειτουργούν ενιαία, με την θεωρία να εξελίσσεται σταδιακά και να υποστηρίζει το σκέλος της εφαρμογής καθ’ όλη τη διάρκεια διεξαγωγής του μαθήματος.
Η θεωρία περιλαμβάνει διαλέξεις από τους διδάσκοντες του μαθήματος αλλά και επισκέπτες καθηγητές. Το θεωρητικό υπόβαθρο υποστηρίζεται παράλληλα με εκπαιδευτικές επισκέψεις σε επιλεγμένους χώρους βιομηχανικής κληρονομιάς, σε χώρους θεάματος και εκθεσιακούς χώρους. Επίσης με τη συμμετοχή σε δράσεις Μουσείων, σε εκθέσεις και τη δημιουργία workshops σε χώρους βιομηχανικής κληρονομιάς με στόχο τη βιωματική εμπειρία. Οι φοιτητές εκπονούν ατομική ερευνητική εργασία με θέμα συναφές προς το αντικείμενο του μαθήματος, το οποίο καθορίζεται κατά την έναρξη του ακαδημαϊκού εξαμήνου από τους διδάσκοντες.
Το εφαρμοσμένο/εργαστηριακό σκέλος του μαθήματος, περιλαμβάνει εργαστηριακή εργασία. Οι φοιτητές αναλαμβάνουν να μελετήσουν θέμα σχετικό με το αντικείμενο του μαθήματος.
Με την επιτυχή ολοκλήρωση του μαθήματος οι φοιτητές:
– Θα είναι σε θέση να μελετούν, να επιλύουν μεθοδικά, συνθετικά και δημιουργικά, χώρους που αφορούν το θέαμα, την ψυχαγωγία και τον πολιτισμό σε χώρους που ανήκουν στη βιομηχανική πολιτισμική κληρονομιά.
– Θα είναι ευαισθητοποιημένοι σε θέματα προστασίας και ανάδειξης της
– πολιτιστικής-πολιτισμικής κληρονομιάς, με στόχο την αναβάθμιση του περιβάλλοντος και την βελτίωση της ποιότητας ζωής.
– Θα είναι σε θέση να γνωρίζουν και να εφαρμόζουν τους κανόνες και κανονισμούς ασφαλείας που αφορούν την αυτόνομη, ισότιμη και ασφαλή πρόσβαση και κίνηση όλων των χρηστών στους δημόσιους χώρους
– Θα είναι σε θέση να ακολουθούν αναλυτική και συνθετική διαδικασία με την υποστήριξη της συγκρότησης των ιδεών τους (concept).
– Θα έχουν αναπτύξει την προσωπική τους δημιουργικότητα.
– Θα έχουν αποκτήσει την ικανότητα αξιολόγησης των ερευνητικών αποτελεσμάτων και της σύνθεσης αυτών.
– Θα έχουν αποκτήσει τη δυνατότητα να αναπτύξουν και να υποστηρίξουν δημόσια τις σχεδιαστικές επιλογές τους στις μελέτες τους.
– Θα έχουν αποκτήσει κριτική σκέψη και λόγο.
– Θα έχουν καλλιεργήσει το πνεύμα της συνεργασίας.
Βιβλιογραφία ελληνική
Βιβλιογραφία ξενόγλωσση
– N.Stanley Price, M.Kirby Talley Jr., A.Melucco Vaccaro, Historical and Philosophical Issues in the Conservation of Cultural Heritage, The Getty Conservation Institute, 1996.
– N..Richter Greer, Architecture transformed, New life for Old Buildings, Gloucester 19982.
– ICOMOS-ISCS: Illustrated glossary on stone deterioration patterns, ISBN : 978-2-918086-00-0, EAN : 9782918086000, Impression septembre 2008, Ateliers 30 Impression, Champigny/Marne, France.
Δευτερεύουσα βιβλιογραφία
Επιστημονικά Περιοδικά συναφούς περιεχομένου
– Φιλμογραφία:
– Οι “Σιωπηλές Μηχανές” του Θανάση Ρεντζή, μια ελεγεία για τα βιομηχανικά σπαράγματα και τοπία Χατζηφραγκιός – Μακρυδάκης Κωνσταντίνος
– «Αγέλαστος πέτρα» του Φίλιππου Κουτσαυτή
– «Νυχτολούλουδα» του Νίκου Γραμματικού