Καθηγητές Μαθήματος
Γενικό πλαίσιο
Με έναυσμα την ιστορική, κοινωνική και τυπολογική διερεύνηση ενός τόπου-σημείου μέσα στην πόλη, οι φοιτητές/τριες, σχεδιάζουν και πραγματοποιούν, εικαστικές παρεμβάσεις με αναλογικό ή ψηφιακό τρόπο, στον χώρο. Το εργαστήριο αποτελεί εφαρμογή σε πραγματικό χώρο, όλων εκείνων των διαφορετικών εικαστικών πρακτικών που έχουν διδαχθεί οι φοιτητές σε προηγούμενα εξάμηνα, όπως μελέτη, καταγραφή και αρχειοθέτηση στοιχείων του χώρου, η φωτογραφική του αναπαράσταση, η βίντεο εγκατάσταση, η δημιουργία τρισδιάστατων κατασκευών και διαδραστικών περιβαλλόντων.
Περιεχόμενο μαθήματος
Το εικαστικό μάθημα του ΣΤ εξαμήνου, αποτελεί εργασία πεδίου στο δημόσιο χώρο της πόλης και εφαρμογή όλων εκείνων των διαφορετικών εικαστικών πρακτικών που έχουν διδαχθεί οι φοιτητές σε προηγούμενα εξάμηνα. Θέτοντας ως αναγκαιότητα την ύπαρξη μιας ιδέας ( consept), η οποία θα οργανωθεί μέσα σε ένα συγκεκριμένο θεωρητικό και νοητικό πλαίσιο (context), οι φοιτητές σχεδιάζουν και εφαρμόζουν σε πραγματικό χώρο μια εικαστική εγκατάσταση. Επιλέγουν τον τρόπο διαχείρισης του έργου τους μέσα από ένα ευρύ πεδίο εικαστικών πρακτικών, όπως το mural painting, η βιντεοεγκατάσταση, τα διαδρασιακά περιβάλλοντα, η δημιουργία τρισδιάστατων κατασκευών, η αρχειοθέτηση επιμέρους στοιχείων τα οποία προκύπτουν από την μελέτη του χώρου σε βάθος χρόνου [τέχνη αρχείου], η επιτελεστική πρακτική [performance], η φωτογραφία κ.α. Η μεθοδολογία, βάση του οποίας οι φοιτητές εργάζονται ώστε να συντάξουν την ιδέα του σχεδιασμού τους, στηρίζεται στη παρατήρηση, την «ανάγνωση του χώρου», την βιωματική εμπειρία των ιδίων αλλά και των ξενιστών του χώρου και τέλος τη χαρτογράφηση και καταγραφή όλων εκείνων των ιδιαίτερων σημείων που θα αρθρώσουν μια ‘νοητική’ δομή σε σχέση με τον χώρο και τις κοινωνικές του προεκτάσεις. Το μάθημα δεν διαχωρίζει τη θεωρία από το εργαστήριο και διεξάγεται σε ομάδες των δύο ατόμων. Κατά τη διάρκεια του εξαμήνου γίνονται επισκέψεις και επί τόπου μελέτες στους χώρους εφαρμογής. Βασικά εργαλεία μεθοδολογίας αποτελεί η ενδελεχής παρατήρηση του χώρου και η καταγραφή του μέσω μιας φαινομενολογικής προσέγγισης. Το μάθημα περιλαμβάνει διαλέξεις πάνω σε θεματικές όπως: o Η ψυχογεωγραφία ως ελεύθερη περιπλάνηση στο χώρο, «Καταστασιακοί» / Guy Debord. o Η εξέλιξη της τέχνης της εγκατάστασης στον χρόνο. o Εγκαταστάσεις και Σύγχρονη Τέχνη – Σχέση Έργου και Χώρου. o Η ανατομία μιας εγκατάστασης in situ – Tο παράδειγμα του Robert Gober. o Τέχνη αρχείου. o Κριτήρια εφαρμοσμένου σχεδιασμού / κριτήρια εικαστικού σχεδιασμού και εικαστικής παρέμβασης σε δημόσιους χώρους. o Απεικονίσεις του εφήμερου στους τοίχους της πόλης. o Η περίπτωση του Forth plinth project. o Ο οργανισμός ΝΕΟΝ και τα έργα που έχει χορηγήσει στον δημόσιο χώρο. o Ψηφιακή τοιχογραφία. Τεχνολογικές προσεγγίσεις : mapping projection, media facαdes, urban screens.
Σκοποί και στόχοι
Στόχος του μαθήματος είναι :
– η ανάπτυξη νέων δυνατοτήτων αίσθησης, επικοινωνίας και ερμηνείας του χώρου.
– η ανάπτυξη των σχεδιαστικών και συνθετικών δεξιοτήτων των σπουδαστών.
– η ανάπτυξη της κριτικής σκέψης πάνω σε ζητήματα τα οποία προκύπτουν από τη μελέτη της πόλης ως πεδίο στοχασμού και έρευνας.
– η ευαισθητοποίηση απέναντι σε σύγχρονα κοινωνικά φαινόμενα όπως η οικονομική κρίση, το προσφυγικό, η άναρχη δόμηση, η απουσία περιβαλλοντικής πολιτικής κ.α.
– η έρευνα των ιστορικών και κοινωνικών διαστρωματώσεων ενός τόπου.
– η εισαγωγή σε ένα ευρύ γνωσιολογικό πεδίο εφαρμοσμένης σχεδίασης με ποιοτικά, λειτουργικά και επικοινωνιακά χαρακτηριστικά.
– η σχεδιαστική προσέγγιση με αναλογικά ή ψηφιακά εργαλεία για τον σχεδιασμό επιφανειών μεγάλης κλίμακας, (video projection, mappingprojection, mediafacades, urbanscreens)
– η αξιοποίηση της συνθετικής και αναλυτικής σκέψης που έχουν αποκτήσει οι σπουδαστές από προηγούμενα εξάμηνα.
– η αξιοποίηση των σχεδιαστικών δυνατοτήτων, των τεχνικών και τεχνολογικών γνώσεων που έχουν ήδη αποκτήσει.
Μαθησιακά αποτελέσματα
Οι φοιτητές που ολοκληρώνουν το μάθημα, αποκτούν τις παρακάτω γνώσεις και δεξιότητες:
Σε επίπεδο γνώσεων
– Εμβαθύνουν σε σύγχρονες καλλιτεχνικές πρακτικές, ερμηνείας και αντίληψης του χώρου.
– Κατανοούν το νοητικό πλαίσιο και το εννοιολογικό περιεχόμενο μιας εικαστικής εγκατάστασης
Να εμβαθύνουν στη σχέση έργου και πραγματικού χώρου.
– Μέσω της έρευνας ενός τόπου-σημείου, οι σπουδαστές εξοικειώνονται με χωρικές έννοιες όπως ο βιωματικός χώρος, η απώλεια, η απουσία-παρουσία, το φαντασιακό στοιχείο, η μετάβαση, η ιστορική διαστρωμάτωση του αστικού τοπίου, η ιστορική και συλλογική μνήμη.
– Αποκωδικοποιούν τις παραμέτρους οι οποίες ορίζουν και ερμηνεύουν τους όρους ΄εγκατάσταση –επέμβαση΄ στο αστικό τοπίο, μέσα από αναδρομές στην ιστορία και την θεωρία της τέχνης και της αρχιτεκτονικής.
Σε επίπεδο δεξιοτήτων
– Ο χαρακτήρας του μαθήματος είναι ερευνητικός και πειραματικός. Ως εκ τούτου επιτρέπει στον κάθε σπουδαστή μέσα από μια κοινή μεθοδολογική προσέγγιση, να ανακαλύψει προσωπικούς τρόπους έκφρασης.
– Αποκτούν δεξιότητες πάνω στην λειτουργία προγραμμάτων επεξεργασίας εικόνας, ψηφιακής απεικόνισης, εικονικής προσαρμογής, διάδρασης.
– Ενθαρρύνονται ως προς τη χρήση διαφορετικών υλικών και νέων μέσων. Οργανώνουν μεθοδικά, επιμελούνται και παρουσιάζουν ως ομάδα την τελική τους ιδέα.
Βιβλιογραφία ελληνική
– Γιούχανι Πάλλασμαα, Δώδεκα δοκίμια για τον Άνθρωπο, την Τέχνη και την Αρχιτεκτονική, Παν. Εκδόσεις Κρήτης, 2021
– Αυγητίδου Αγγελική [Επιμ.], Δημόσια τέχνη, δημόσια σφαίρα, Συλλογικό έργο, University Studio Press, 2021.
– Επιτελέσεις αρχείων στη δημόσια τέχνη: Τοπικές παρεμβάσεις, Κύβος Εκδόσεις Τέχνης, 2012.
– Μισέλ Φουκώ, Περί αλλοτινών χώρων (Des espaces autres) (1967), Ετεροτοπίες https://biennale1.thessalonikibiennale.gr/pdf/MICHEL_FOUCAULT_HETEROTOPIAS_GR.pdf
– Άλκης Χαραλαμπίδης, Η τέχνη του 20ου αιώνα, τόμος ΙΙΙ, Η μεταπολεμική περίοδος, University Studio Press, Θεσσαλονίκη 1995
– Σταύρος Σταυρίδης, Από την πόλη οθόνη στην πόλη σκηνή, Κων. Παγωνα, 2018.
– Vidler Anthony, Χωρικές στρεβλώσεις: Τέχνη, αρχιτεκτονική και το άγχος στον σύγχρονο Πολιτισμό. Παν. Εκδόσεις Θεσσαλίας, 2019.
– Στεφανίδης Μ. Μουτσόπουλος Θ. Η τέχνη στους δρόμους, , εκδ. Μεταίχμιο. – Μπίρης, Μ. Γ. (2000). Από τον όψιμο Νεοκλασικισμό ως την ανάδυση του μοντερνισμού, 1900-1930, Ελληνικό Ινστιτούτο Αρχιτεκτονικής
-Deutsches Architektur Museum, Αρχιτεκτονική του 20ου αιώνα: Ελλάδα, Αθήνα.
– Φιλιππίδης, Δ. (1984). Νεοελληνική Αρχιτεκτονική, Αθήνα: Μέλισσα
– Μ. Σαντοριναίος, Σ. Ζώη, Ν. Δημητριάδη, Τ. Διαμαντόπουλος, και Γ. Μπαρδάκος, Από τις σύνθετες τέχνες στα υπερμέσα και τους νέους εικονικούς-δυνητικούς χώρους. Ένα εγχειρίδιο για τον καλλιτέχνη που ασχολείται με την ψηφιακή τέχνη, Σύνδεσμος Ελληνικών Ακαδημαϊκών Βιβλιοθηκών, 2015 [Online]. Διαθέσιμο στο: https://repository.kallipos.gr/handle/11419/6076
– Μπάουμαν Ζ. Ο πολιτισμός ως πράξη, Παττάκης, 1994.
Βιβλιογραφία ξενόγλωσση
– Bachelard, G. (1969). The poetics of space. Boston: Beacon Press. http://www.teiath.gr/userfiles/eadsa_web_admin/lessons/e_semester/spoudastes/2012-13_PoitikiXorouBachelard.pdf
– Bishop Cl. Installation Art: a critical history. Tate publishing, 2005.
– Huyssen, A. Present Pasts. Urban Palimpsests and the Politics of Memory, Stanford, Stanford University Press, 2003.
– Virilio, P. The Aesthetics of Disappearance, Semiotext(e), 1991
– Tschumi B. Event Cities, Cambridge MA: The MIT Press, 1994
– Barthes, R. (1970,1984). «Centre-ville, centre vide / Κέντροπόλη, κέντροκενό»,
– Westgeest, H., Video art Theory, Wiley Blackwell, 2016.
– R. Catanese, ‘3D Architectural Videomapping’, ISPRS – International Archives of the Photogrammetry, Remote Sensing and Spatial Information Sciences, τ. XL-5/W2, σσ 165–169, Ιουλίου 2013.
– B. Ekim, ‘A video projection mapping conceptual design and application: Yekpare’, The Turkish Online Journal of Design, Art and Communication, τ. 1, τχ. 1, Ιουλίου 2011 [Online]. Διαθέσιμο στο: http://www.tojdac.org/tojdac/VOLUME1-ISSUE1_files/v01i102.pdf.
– A. Head, ‘Exploring the issues of digital outdoor architectural projections’, στο Electronic Visualisation and the Arts, S. Dunn, J. Bowen, και K. Ng, Επιμ. London, 2012, σσ 78–85 [Online]. Διαθέσιμο στο: http://ewic.bcs.org/upload/pdf/ewic_ev12_s3paper4.pdf .
– S. Gehring και A. Wiethoff, ‘Interaction with Media Façades’, Informatik-Spektrum, τ. 37, τχ. 5, σσ 474–482, Οκτωβρίου 2014.
– Mark Rosenthal, Understanding Installation art, Prestel, 2003.