Αρχιτεκτονική Εσωτερικών Χώρων ΙΙ

 

Γενικό πλαίσιο

Η σειρά των συνθετικών μαθημάτων της Αρχιτεκτονικής Εσωτερικών Χώρων τοποθετείται στον πυρήνα του γνωσιολογικού περιεχομένου του τμήματος. Τα μαθήματα αυτά στοχεύουν στη διερεύνηση θεωριών και πρακτικών που αφορούν ξεχωριστές περιοχές, κλίμακες και κατασκευαστικές πρακτικές στον αρχιτεκτονικό σχεδιασμό εσωτερικών χώρων. Σε αυτά αναπτύσσονται αναλυτικά και συνθετικά ιδέες και ζητήματα που εμπεριέχουν την έρευνα και την πρακτική, και μελετούν τις διαστάσεις της ανθρώπινης παρουσίας σε διαφορετικά περιβάλλοντα, εκτεινόμενα σε κλίμακα από το δωμάτιο έως τον δημόσιο, αστικό χώρο. Οι μελέτες που πραγματοποιούνται ενθαρρύνουν τη δημιουργική νοητική διαδικασία στον σχεδιασμό και εισάγουν τον εσωτερικό χώρο ως ένα πεδίο κριτικής τοποθέτησης, ως φορέα κοινωνικών σχέσεων και ως κατασκευή που επικοινωνεί συγκεκριμένες χωρικές ταυτότητες καθώς χρησιμοποιεί αφηγήσεις, υλικά και αντικείμενα. Ταυτόχρονα οι φοιτητές εξοικειώνονται με την ιδέα περί ενός σχεδιασμού ο οποίος εννοείται τόσο ως μεθοδολογική προσέγγιση όσο και ως καθολική εμπειρία με επίκεντρο τον άνθρωπο, συμπεριλαμβανομένων των διαστάσεων της φυσικής, γνωσιακής (αντιληπτικής), και προγραμματικής εργονομίας. Έτσι, διαμέσου αυτών των μαθημάτων, ενισχύονται η αναλυτική και συνθετική διαδικασία, η κριτική σκέψη, η ολιστική θεώρηση, η δυνατότητα λήψης αποφάσεων και οι διεπιστημονικές προσεγγίσεις που περιλαμβάνουν όλες τις παραμέτρους αρχιτεκτονικού σχεδιασμού των εσωτερικών χώρων, με κλιμάκωση γνώσεων και πρακτικών εφαρμογών.
Το περιεχόμενο του συγκεκριμένου συνθετικού μαθήματος του Β εξαμήνου, εστιάζεται στον δημιουργικό σχεδιασμό εσωτερικών χώρων Κατοικίας. Η προσέγγιση του σχεδιασμού της κατοικίας γίνεται μέσω του προβληματισμού, της διερεύνησης και της εξοικείωσης των φοιτητών με έννοιες που αφορούν την Κατοίκηση- Κατοικία, το Πολιτισμικό περιβάλλον, την σύγχρονη κατοίκηση και το περιβάλλον, τα ανθρωπομετρικά δεδομένα, τη μορφή τη λειτουργία τη δομή και την κατασκευή.

Περιεχόμενο μαθήματος

Το μάθημα οργανώνεται σε δύο άξονες, την θεωρία και την εφαρμογή. Οι άξονες αυτοί λειτουργούν ενιαία, με την θεωρία να εξελίσσεται σταδιακά και να υποστηρίζει το σκέλος της εφαρμογής καθ’ όλη τη διάρκεια διεξαγωγής του μαθήματος. Μέσα από την ενότητα θεωρίας και εφαρμογής οι φοιτητές ευαισθητοποιούνται σε θέματα γενικότερα που αφορούν την κατοικία και την κατοίκηση, ερευνούν, πειραματίζονται και δημιουργούν νέους χώρους κατοικίας.
Η θεωρία περιλαμβάνει διαλέξεις με τις εξής θεματικές ενότητες:
– Εισαγωγή στη δόμηση – Επεμβάσεις σε κελύφη
– Ιστορία, Τυπολογία Κατοικίας
– Έννοια, δομή και οργάνωση των χώρων της κατοικίας.
– Εργονομία, Εγκαταστάσεις, φωτισμός, αερισμός, υλικά, υφές, χρώμα.
– Τόπος, κλίμα, οικολογική κατοικία
– Σύγχρονη τεχνολογία και κατοικία
– Κατοικία για άτομα με ιδιαιτερότητες ( ΑμεΑ, τρίτης ηλικίας)
Το θεωρητικό μέρος ολοκληρώνεται με την εκπόνηση εκ μέρους των φοιτητών ατομικής εργασίας με θέμα συναφές προς το αντικείμενο και υποστηρίζεται δημόσια σε προγραμματισμένη ημερομηνία.
Το εφαρμοσμένο /εργαστηριακό σκέλος περιλαμβάνει το σχεδιασμό εσωτερικών χώρων κατοικίας. Γίνεται συστηματική προσέγγιση της αρχιτεκτονικής σύνθεσης εσωτερικών χώρων σαν βασικό στάδιο του σχεδιασμού χώρων. Δίνεται έμφαση στη διαμόρφωση κεντρικής συνθετικής ιδέας, η οποία θα νοηματοδοτήσει το σχεδιασμό του χώρου της Κατοικίας.

Σκοποί και στόχοι

Η κατοίκηση είναι η πιο αυθεντική μορφή χωρικού βιώματος. Μια πρωταρχική ανθρώπινη απαίτηση. Το σπίτι μας «μια γωνιά για μας στον κόσμο» είναι το υπαρξιακό ισοδύναμο των υποκειμένων. Με δεδομένες τις αλλαγές που συμβαίνουν σήμερα μεταβάλλοντας ριζικά την κοινωνική-οικονομική-εργασιακή συνθήκη η κατοικία είναι μια κρίσιμη πολυσυλλεκτική και ενδιαφέρουσα περιοχή για τον σχεδιασμό. Στο πλαίσιο του μαθήματος επιχειρείται μια περιπλάνηση σε ιδέες, θεωρίες, αντιλήψεις και πρακτικές αναφορικά με το «άλλο σπίτι» και την έννοια της κατοίκησης. Το «άλλο σπίτι» που είναι ταυτόχρονα:
• Δοχείο ζωής
• Καταφύγιο
• Ορμητήριο
• Κατασκευή και χρηστικό αντικείμενο
• Σημείο αναφοράς και επαφής με τον τόπο, την δημόσια σφαίρα και το κοινωνικό γίγνεσθαι
• Στοιχείο ταυτότητας του χρήστη και εικόνα εαυτού
Σκοπός του μαθήματος είναι η απόκτηση γνώσεων και ικανοτήτων ώστε οι φοιτητές να δύνανται να προσεγγίζουν συστηματικά και να επιλύουν μεθοδικά και δημιουργικά συνθετικά προβλήματα οποιουδήποτε χώρου κατοικίας.
Μέσω της διαλεκτικής σχέσης θεωρίας και εφαρμογής, επιδιώκονται οι παρακάτω στόχοι:
• Η εξοικείωση των φοιτητών με την συστηματική προσέγγιση του αρχιτεκτονικού σχεδιασμού εσωτερικών χώρων κατοικίας, η γνωριμία με τις βασικές έννοιες, τα λειτουργικά και δομικά στοιχεία που συνθέτουν το χώρο.
• Η βαθύτερη γνώση και κατανόηση των ανθρωπίνων αναγκών και η σχέση τους με το χώρο της κατοικίας.
• Ο προβληματισμός και η ανάπτυξη κριτικής στάσης, σε θέματα ερμηνείας και επιλογών.
• Η ανάπτυξη προσωπικής δημιουργικότητας και πρωτοτυπίας.
• Η ικανότητα αξιολόγησης των ερευνητικών αποτελεσμάτων και της σύνθεσης αυτών, με την δημιουργία νέων πειραματικών πρωτότυπων χώρων.
• Η εξοικείωση με τη χρήση εκφραστικών μέσων (εργαλείων) για την αναπαράσταση και περιγραφή του χώρου, σε κάθε στάδιο της συνθετικής διαδικασίας: σκίτσα, σχέδια δύο- τριών διαστάσεων, προπλάσματα- τρισδιάστατη μακέτα εργασίας.
• Η καλλιέργεια της ενεργούς συμμετοχής και της ομαδικής συνεργασίας.
• Η καλλιέργεια της δυνατότητας της δημόσιας παρουσίασης και υποστήριξης των μελετών τους.

Μαθησιακά αποτελέσματα

Το μάθημα οργανώνεται σε δύο άξονες, την θεωρία και την εφαρμογή. Οι άξονες αυτοί λειτουργούν ενιαία, με την θεωρία να εξελίσσεται σταδιακά και να υποστηρίζει το σκέλος της εφαρμογής καθ’ όλη τη διάρκεια διεξαγωγής του μαθήματος.
Η θεωρία περιλαμβάνει διαλέξεις από τους διδάσκοντες του μαθήματος αλλά και επισκέπτες καθηγητές. Το θεωρητικό υπόβαθρο υποστηρίζεται με εκπαιδευτικές επισκέψεις σε επιλεγμένους χώρους, εκθέσεις, συμμετοχή σε δράσεις Μουσείων με θέματα που αφορούν την αρχιτεκτονική σύνθεση και την Κατοικία, με στόχο τη βιωματική εμπειρία. Οι φοιτητές εκπονούν ατομική εργασία με θέμα συναφές προς το αντικείμενο του μαθήματος, το οποίο καθορίζεται κατά την έναρξη του ακαδημαϊκού εξαμήνου από τους διδάσκοντες.
Το εφαρμοσμένο/εργαστηριακό σκέλος του μαθήματος, περιλαμβάνει ατομική εργασία. Οι φοιτητές αναλαμβάνουν να μελετήσουν θέμα σχετικό με το αντικείμενο του μαθήματος, όπου καλούνται να εργαστούν συνθετικά πάνω στις έννοιες που εξετάζονται και αναλύονται στη θεωρητική ενότητα.
Με την επιτυχή ολοκλήρωση του μαθήματος οι φοιτητές
– Θα είναι σε θέση να έχουν γενικές και εξειδικευμένες γνώσεις σχεδιασμού εσωτερικών χώρων κατοικίας.
– Θα είναι σε θέση να κατανοούν τις ανθρώπινες ανάγκες και τη σχέση τους με το χώρο της κατοικίας.
– Θα είναι σε θέση να ακολουθούν αναλυτική και συνθετική διαδικασία με την υποστήριξη της συγκρότησης των ιδεών τους (concept).
– Θα έχουν αναπτύξει την προσωπική τους δημιουργικότητα.
– Θα έχουν αποκτήσει την ικανότητα αξιολόγησης των ερευνητικών αποτελεσμάτων και της αξιοποίησης αυτών.
– Θα έχουν εξοικειωθεί με τη χρήση εκφραστικών μέσων και τεχνικών για την αναπαράσταση, περιγραφή και παρουσίαση του χώρου, σε κάθε στάδιο της συνθετικής διαδικασίας(σκίτσα, σχέδια δύο- τριών διαστάσεων, προπλάσματα- τρισδιάστατη μακέτα εργασίας).
– Θα έχουν αποκτήσει τη δυνατότητα να αναπτύξουν και να υποστηρίξουν δημόσια τις σχεδιαστικές επιλογές τους στις μελέτες τους.
– Θα έχουν αποκτήσει κριτική σκέψη και λόγο.

Βιβλιογραφία ελληνική

– Αντονάς Α. 2004, Προφορικά κτίσματα, Εκδόσεις Πατάκη, Αθήνα
– Arnheim R. 2005, Τέχνη και οπτική αντίληψη, Εκδόσεις Θεμέλιο, Αθήνα
– Bachelard G. 1992, Η ποιητική του χώρου, Εκδόσεις Χατζηνικολή, Αθήνα
– Βρυχέα Ά. 2003, Κατοίκιση και κατοικία / Διερευνώντας τα όρια της αρχιτεκτονικής, Εκδόσεις Ελληνικά Γράμματα, Αθήνα
– Βυζοβίτη Σοφία 2017, Μικροκατοικία άτλαντας για Αρχιτέκτονεw, Εκδόσεις Univercity studio press
– De Botton A. 2007, Η αρχιτεκτονική της ευτυχίας, Εκδόσεις Πατάκη, Αθήνα
– ΕΜΠ, τμ. Αρχιτεκτόνων, τομέας συνθέσεων, τεχνολογικής αιχμής, οικοδομική, Καλογεράς Ν., Κιρπότιν Χ., Μακρής Γ., Παππαϊωάννου Ι., Ραυτόπουλος Σ., Τζίτζας Μ., Τουλιάτος Π.: Θέματα Οικοδομικής, εκδόσεις Συμμετρία, Αθήνα 1999
– Heidegger M. 2008, Kτίζειν Kατοικείν Σκέπτεσθαι, Εκδόσεις Πλέθρον, Αθήνα
– Κοτιώνης Ζ. 2001, 44 ιστορίες της αρχιτεκτονικής, Εκδόσεις Εκκρεμές, Αθήνα
– Λέφας Π. 2008, Αρχιτεκτονική και κατοίκηση / Από τον Heidegger στον Koolhaas, Εκδόσεις Πλέθρον, Αθήνα
– ΜΑΡΜΑΡΑΣ ΝΙΚΟΛΑΟΣ, ΝΑΘΑΝΑΗΛ ΔΗΜΗΤΡΙΟΣ ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΗΝ ΕΡΓΟΝΟΜΙΑ 2016
– Μιχελής Π.: Το Ελληνικό Λαϊκό σπίτι, εκδόσεις ΕΜΠ, Αθήνα 1981
– Συλλογικό έργο 2004, Αρχιτεκτονική Ιδέες που χάνονται, ιδέες που συναντιούνται, Εκδόσεις Παπασωτηρίου, Αθήνα
– Συλλογικό έργο 2011, Το εγχειρίδιο του αρχιτέκτονα, Εκδόσεις Παπασωτηρίου, Αθήνα
– ΣΥΛΛΟΓΙΚΟ έργο 1999, Θέματα Οικοδομικής
– Συλλογικό, Λαδά Αναστασία (Επιμ. ), 2015. Κατοικία: σχεδιάζω, κατασκευάζω, σκέπτομαι. Θεσσαλονίκη: University Studio Press Α.Ε.
– Στεφάνου Ι.: Ο ηλικιωμένος και ο χώρος, 1993.
– physical disabilities. A guidance manual for practitioners, εκδόσεις HMSO, UK, 1990
– ΥΠΕΧΩΔΕ περιβάλλον σχεδιαζοντας για Α.Μ.Ε.Α.
– Φατούρος Δημήτρης Α. 2008 Ίχνος χρόνου
– Φιλιππίδης Δ. 1984, Νεοελληνική Αρχιτεκτονική, Εκδόσεις Μέλισσα, Αθήνα
– Φιλιππίδης Δ. 1994, Μεσογειακά Σπίτια Ελλάδα, Εκδόσεις Κλειδάριθμος, Αθήνα
– Συναφή επιστημονικά περιοδικά

Βιβλιογραφία ξενόγλωσση

– J. Panero, M. Zelnik, AIA ASID: Human Dimension and Interior Space
– Statham R., Korczak J., Monaghan Ph.: House adaptations for people with physical disabilities : a guidance manual for practitioners