Αρχιτεκτονική Εσωτερικών Χώρων IV

Γενικό πλαίσιο

Η σειρά των συνθετικών μαθημάτων της Αρχιτεκτονικής Εσωτερικών Χώρων τοποθετείται στον πυρήνα του γνωσιολογικού περιεχομένου του τμήματος. Τα μαθήματα αυτά στοχεύουν στη διερεύνηση θεωριών και πρακτικών που αφορούν ξεχωριστές περιοχές, κλίμακες και κατασκευαστικές πρακτικές στον αρχιτεκτονικό σχεδιασμό εσωτερικών χώρων. Σε αυτά αναπτύσσονται αναλυτικά και συνθετικά ιδέες και ζητήματα που εμπεριέχουν την έρευνα και την πρακτική, και μελετούν τις διαστάσεις της ανθρώπινης παρουσίας σε διαφορετικά περιβάλλοντα, εκτεινόμενα σε κλίμακα από το δωμάτιο έως τον δημόσιο, αστικό χώρο. Οι μελέτες που πραγματοποιούνται ενθαρρύνουν τη δημιουργική νοητική διαδικασία στον σχεδιασμό και εισάγουν τον εσωτερικό χώρο ως ένα πεδίο κριτικής τοποθέτησης, ως φορέα κοινωνικών σχέσεων και ως κατασκευή που επικοινωνεί συγκεκριμένες χωρικές ταυτότητες καθώς χρησιμοποιεί αφηγήσεις, υλικά και αντικείμενα. Ταυτόχρονα οι φοιτητές εξοικειώνονται με την ιδέα περί ενός σχεδιασμού ο οποίος εννοείται τόσο ως μεθοδολογική προσέγγιση όσο και ως καθολική εμπειρία με επίκεντρο τον άνθρωπο, συμπεριλαμβανομένων των διαστάσεων της φυσικής, γνωσιακής (αντιληπτικής), και προγραμματικής εργονομίας. Έτσι, διαμέσου αυτών των μαθημάτων, ενισχύονται η αναλυτική και συνθετική διαδικασία, η κριτική σκέψη, η ολιστική θεώρηση, η δυνατότητα λήψης αποφάσεων και οι διεπιστημονικές προσεγγίσεις που περιλαμβάνουν όλες τις παραμέτρους αρχιτεκτονικού σχεδιασμού των εσωτερικών χώρων, με κλιμάκωση γνώσεων και πρακτικών εφαρμογών.

Το μάθημα επιδιώκει μία κατά το δυνατόν ολιστική προσέγγιση εντοπισμού και ανάλυσης της παιδαγωγικής διάστασης και των ιδιαιτέρων αναγκών και απαιτήσεων (εκπαιδευτικών, ψυχολογικών, κ.ά.) των χώρων εκπαίδευσης και των σχετικών χώρων πρόνοιας, με στόχο την καλλιέργεια και ανάπτυξη της συνθετικής ικανότητας των φοιτητών στην οργάνωση και σχεδιασμό των χώρων αυτών. Ιδιαίτερη προσοχή δίνεται στην εξοικείωσή τους με τη διαχείριση και χρήση ενός εύρους σχεδιαστικών εργαλείων και μέσων, με έμφαση στη χρήση προπλασμάτων και κατασκευή μακέτας, για την υποβοήθηση της επεξεργασίας της συνθετικής τους ιδέας και την επίτευξη μιας άρτιας και ενδιαφέρουσας παρουσίασης της πρότασής τους.

 

Περιεχόμενο μαθήματος

Το μάθημα περιλαμβάνει θεωρία και εργαστήριο σε μια ενότητα με τη θεωρία να υποστηρίζει το εργαστηριακό σκέλος του καθ’ όλη τη διεξαγωγή του μαθήματος.

Το εργαστηριακό σκέλος περιλαμβάνει άσκηση ή ασκήσεις εφαρμογής που αφορούν στην επέμβαση σε συγκεκριμένο κέλυφος, με στόχο την αναμόρφωσή του για την κάλυψη των αναγκών ενός δεδομένου εκπαιδευτικού προγράμματος.

Εκ παραλλήλου, στο θεωρητικό μέρος οργανώνεται σειρά διαλέξεων διαμορφωμένων σε ενότητες πάνω σ’ ένα θεματικό άξονα ο οποίος καλύπτει τον προβληματισμό, τους στόχους και τις απαιτήσεις στους οποίους οφείλει να ανταποκρίνεται ο σχεδιασμός ενός σύγχρονου εκπαιδευτικού χώρου.

 

Σκοποί και στόχοι

Το περιεχόμενο του μαθήματος διαμορφώνεται έτσι ώστε να καλύψει μέσα από μια πολύπλευρη προσέγγιση το σχεδιασμό των εκπαιδευτικών χώρων, ως χωρική έκφραση κοινωνικών, εκπαιδευτικών, παιδαγωγικών και διδακτικών επιλογών, ψυχολογικών προσεγγίσεων, περιβαλλοντικών απαιτήσεων, τεχνολογικών διεισδύσεων και αισθητικών αναζητήσεων, που υπακούει συγχρόνως στις απαιτήσεις της λειτουργικότητας και της εργονομίας. Στόχος του σχεδιασμού είναι η επίτευξη της διαμόρφωσης χώρων οι οποίοι, πέραν της εξυπηρέτησης των εκπαιδευτικών και κοινωνικών επιδιώξεων, θα διαθέτουν μία αντιληπτική εικόνα ανταποκρινόμενη στα μέτρα και στις ανάγκες της ηλικίας του παιδιού.
Σε αυτό το πλαίσιο, το μάθημα αποσκοπεί
– Στην τροφοδότηση των φοιτητών με πληροφορίες και ερεθίσματα που θα ενισχύσουν το ενδιαφέρον τους για το αντικείμενο του μαθήματος.
– Στο σχεδιασμό εκπαιδευτικών χώρων, οι οποίοι, πέραν της εξυπηρέτησης των εκπαιδευτικών και κοινωνικών επιδιώξεων, θα ανταποκρίνονται στα μέτρα και στις ανάγκες της ηλικίας του παιδιού.
– Στη θεωρητική υποστήριξη του σχεδιασμού.
– Στην εκπαίδευση των φοιτητών στην ερευνητική διαδικασία και στην ανάπτυξη κριτικής σκέψης.
– Καλλιέργεια των δυνατοτήτων τους για την ανάπτυξη της συνθετικής ικανότητάς τους στο σχεδιασμό εκπαιδευτικών χώρων.
– Στην υλοποίηση μιας άρτιας σχεδιαστικής παρουσίασης και ανάδειξης της πρότασής τους.

Μαθησιακά αποτελέσματα

Το μάθημα οργανώνεται στην βάση σειράς διαλέξεων-εισηγήσεων από τον /την διδάσκοντα/ουσα και επισκέπτες καθηγητές σε συνδυασμό με κατάλληλα διαμορφωμένη άσκηση ή ασκήσεις στο αντικείμενο του μαθήματος που καθορίζεται κατά την έναρξη του ακαδημαϊκού εξαμήνου. Συμπληρωματικά εκπονούνται επιμέρους ασκήσεις με θεωρητική ή εφαρμοσμένη κατεύθυνση οι οποίες θέτουν ερωτήματα που χρήζουν απάντησης, αφ’ ενός μέσα από βιβλιογραφική έρευνα και την εκπόνηση ερευνητικής εργασίας, αφ’ ετέρου μέσα από το δημόσιο διάλογο και την ανταλλαγή απόψεων κατά τη διάρκεια της συμμετοχικής διαδικασίας της διεξαγωγής του μαθήματος. Καθ’ όλη τη διάρκεια της διδασκαλίας ενθαρρύνεται ιδιαίτερα η ενεργός συμμετοχή των φοιτητών, μέσω παρεμβάσεων, κατάθεσης απόψεων και πληροφοριών.
Με την επιτυχή ολοκλήρωση του μαθήματος ο φοιτητής /τρια θα είναι σε θέση να
– Συνδέσει την γενική διάσταση της μελέτης του χώρου με τις εξειδικευμένες απαιτήσεις που προκύπτουν από μια ειδική προγραμματική προσέγγιση.
– Συνδέσει την μελέτη του χώρου με την ερευνητική διαδικασία που προϋποτίθεται για την περίπτωση ειδικών χωρικών και λειτουργικών προγραμμάτων
– Στηρίξει την μελέτη του χώρου πάνω σε μια εξειδικευμένη γνωσιολογία
– Εμβαθύνει περισσότερο στην θεματική των χώρων εκπαίδευσης

Βιβλιογραφία ελληνική

Γερμανός Δ., (1998), Χώρος και διαδικασίες αγωγής, Αθήνα,Gutenberg

Γερμανός Δ., (2002), Οι Τοίχοι της Γνώσης, Αθήνα, Gutenberg

Κουμάκης Γ., (2001), Θεωρία και Φιλοσοφία της Παιδείας, Αθήνα, Τυπωθήτω

Κωτσή Α., (2001), «Ο Εκπαιδευτικός χώρος και το Παιδί», στο Ανθρωπολογικές Προσεγγίσεις της Πόλης, Αθήνα, ΕΜΠ

Κωτσή Α., (2007), Οι σημερινές συνθήκες στο περιβάλλον του παιδιού και η ανάγκη επανασχεδιασμού του σχολικού του χώρου, εισήγηση στο 19^ο Πανελλήνιο συνέδριο της Ελληνικής Εταιρίας Κοινωνικής Παιδιατρικής και Προαγωγής της Υγείας με θέμα «Παιδί-οικογένεια στον 21^ο αιώνα», Πρακτικά συνεδρίου

Κωτσή Α., (2009), Θεωρία της εξέλιξης-Νέες παιδαγωγικές προσεγγίσεις και σχολικοί χώροι, Εισήγηση στο συνέδριο «Εβδομάδα Κάρολου Δαρβίνου» του Πανεπιστημίου Αθηνών, Αθήνα,  Πρακτικά συνεδρίου

Ματσαγγούρας Η., (2005), Η Σχολική Τάξη. Χώρος-ομάδα-πειθαρχία-μέθοδος, Αθήνα, Γρηγόρη

ΜατσαγγούραςΗ., (2007, πέμπτη έκδοση), Στρατηγικές Διδασκαλίας. Η κριτική σκέψη στη διδακτική πράξη, Αθήνα, Gutenberg

Μιχαλακόπουλος Γ., (1997), Το σχολείο και η σχολική τάξη. Κοινωνιολογικές προοπτικές, Θεσσαλονίκη, αφοι Κυριακίδη

Ντολιοπούλου Ε., (2005), Σύγχρονα Προγράμματα για παιδιά προσχολικής Ηλικίας, Αθήνα, Τυπωθήτω

Ξανθόπουλος Κ., Από το κλειστό στο ανοικτό σχολείο: θεσμικές ρήξεις και αρχιτεκτονικές καθαιρέσεις, Αρχιτεκτονική σχολή Αθηνών

Πλατσίδου Μ., (2010), Η Συναισθηματική Νοημοσύνη. Θεωρητικά μοντέλα, τρόποι μέτρησης και εφαρμογές στην εκπαίδευση και την εργασία, Αθήνα, Gutenberg

Πούρκος Μ.,(2008), Ενσώματος Νους, Πλαισιοθετημένη Γνώση και Εκπαίδευση, Διεπιστημονικές Προσεγγίσεις, Αθήνα, Gutenberg

Συλλογικό, (2007), Ένα σχολείο μαθαίνει, Αθήνα, Λιβάνης

Συλλογικό, (2009), Δημιουργώντας βιώσιμα σχολικά περιβάλλοντα, Θεσσαλονίκη, Επίκεντρο

Τσουκαλά Κ., (2000), Τάσεις στη Σχολική Αρχιτεκτονική, Θεσσαλονίκη, Παρατηρητής

Τσουκαλά Κ., επιμέλεια, (2000), Αρχιτεκτονική, Παιδί και Αγωγή, Θεσσαλονίκη, Παρατηρητής

Τσουκαλά Κ., (2014), Ροϊκές χορογραφίες και εκπαιδευτικές αναστοχαστικές αντιστίξεις, Θεσσαλονίκη, Επίκεντρο

BaudritA (2007), Η ομαδοσυνεργατική μάθηση, Αθήνα, Κέδρος

Gardner H., (2010), Frames of Mind. Hθεωρία των πολλαπλών τύπων νοημοσύνης, Αθήνα, Μαραθία

GolemanD., (2009, 43^η έκδοση), Η συναισθηματική νοημοσύνη, Αθήνα, Ελληνικά γράμματα

MesminG., (1978), Το παιδί, η αρχιτεκτονική και ο χώρος, Αθήνα, Μνήμη

 

Βιβλιογραφία ξενόγλωσση

Brubaker W.C., (1998), Planning and Designing schools, McGraw-Hill Publishing Co

Dewey J., (2004), L’école et l’enfant, Paris, Fabert

DudekM., (2000), Architecture of Schools: The new learning environments, Architectural Press

Dudek M., (2005), Children’s Spaces, Architectural Press

Dudek M., (2007), Écoles et jardins d’enfants – Projets et réalisations, Infolio. Τίτλος στα Αγγλικά: Schools and Kindergartens – A Design Manual

Piaget J., (1967), La psychologie de l’intelligence, Paris, Armand Colin

Spencer C., Blades M. (Eds), (2006), Children and Their Environments: Learning, Using and Designing Spaces, Cambridge University Press

UptonD., (2004), L’architecture scolaire, Essai d’historiographie internationale, No spécial de la revue Histoire de l’éducation, INPR

 

Δευτερεύουσα βιβλιογραφία

Αναστασάκης Μ., (2003), Ανασχεδιάζοντας τη βιβλιοθήκη στο σχολείο, Αθήνα, Μεταίχμιο

Μπότσογλου Κ., (2010), Υπαίθριοι χώροι παιχνιδιού και παιδί, Αθήνα, Τυπωθήτω

Σιβροπούλου Ρ., Η οργάνωση και ο σχεδιασμός του χώρου στο πλαίσιο του παιχνιδιού, Αθήνα, Πατάκης

Τσουκαλά Κ. (2006), Παιδική αστική εντοπία, Αθήνα, Τυπωθήτω

Τσουκαλά Κ., επιμέλεια, (2010), Μετανεωτερικές Επ-όψεις, Θεσσαλονίκη, Επίκεντρο

Châteaux J., (1985), L’enfant et le jeu, Scarabée

Derouet-Besson M.C., (1998), Les Murs de l’école, Paris, Métailié

Develay M., (1996), Donner du sens à l’école, Paris, ESF, collection Pratiques et enjeux pédagogiques

Durkheim E., (1993, 4^η έκδοση), Éducation et sociologie, Paris, PUF

Frey C, (1986), Ημέθοδος Project, Θεσσαλονίκη, αφοί Κυριακίδη

Mazalto M., (2008), Architecture scolaire et réussite éducative, Ouvrage collectif, Paris, Fabert

Morin E., (2000), Οι εφτά γνώσεις κλειδιά για την παιδεία του μέλλοντος, Αθήνα, Εκδόσεις του Εικοστού Πρώτου

Pellegrino P., (2006), Το νόημα του Χώρου. Η εποχή και ο τόπος, Βιβλίο Ι, Αθήνα, Τυπωθήτω

Sorrell J., Sorrell F., (2005), Joined Up Design for Schools, Merrell Publishers Ltd